Κυριακή 10 Αυγούστου 2025

Πρόβλεψη και αποτροπή αιφνίδιων θανάτων σε νέους και αθλητές, μέσω ΑΙ

Η πολύ θλιβερή περίπτωση νέων ή και αθλητών οι οποίοι παθαίνουν ανακοπή καρδιάς χωρίς να έχουν κάποια ύποπτα συμπτώματα στη μέχρι τότε ζωή τους, μπορεί πλέον να προβλεφθεί και να προληφθεί χάρη σε ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύχθηκε στο πανεπιστήμιο “Johns Hopkins” με την έρευνα να δημοσιεύεται στις αρχές Ιουλίου στο επιστημονικό περιοδικό “Nature Cardiovascular Research”.

 
Αυτό τουλάχιστον θα μπορούσε να ισχύει για τις περιπτώσεις υπερτροφικής μυοκαρδιοπάθειας, μιας κληρονομικής καρδιακής νόσου που αφορά από έναν στους 200 ως έναν στους 500 ανθρώπους παγκοσμίως και αποτελεί κορυφαία αιτία ξαφνικής ανακοπής και θανάτου σε νέους και αθλητές.
 
Για τη συγκεκριμένη ασθένεια, με τις σημερινές μεθόδους, δεν υπάρχει επιτυχία πάνω από 50% για την έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Το μοντέλο AI παρουσίασε επιτυχία 93% στα άτομα με ηλικία 40-60 ετών και 89% σε όλο το δείγμα που εξετάστηκε, χρησιμοποιώντας μια ποικιλία ιατρικών δεδομένων αλλά και εικόνων MRI υψηλής αντίθεσης από την καρδιά του κάθε εξεταζόμενου. Εκτός αυτού, το μοντέλο μπορεί να περιγράψει το λόγο για τον οποίο κάποιος εξεταζόμενος έχει υψηλό κίνδυνο ανακοπής, ώστε οι γιατροί να μπορούν να προσαρμόσουν κατάλληλα τη θεραπεία τους.
 
Η ερευνητική ομάδα προσανατολίζεται να επεκτείνει τη χρήση του μοντέλου της, ώστε να αναγνωρίζει έγκαιρα και άλλες καρδιακές νόσους όπως η καρδιακή σαρκοείδωση και η αρρυθμιογόνος μυοκαρδιοπάθεια δεξιάς κοιλίας.
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.nature.com/articles/s44161-025-00679-1
 
Φωτογραφία: Επεξεργασία καρδιάς ασθενούς με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια από το εν λόγω μοντέλο ΑΙ, όπου σε κάθε οριζόντια τομή (εικόνα MRI υψηλής αντίθεσης) έχει επισημανθεί με ερυθρό χρώμα ο ανώμαλος ιστός. (Παν/μιο Johns Hopkins)
 
Περισσότερα για την τεχνητή νοημοσύνη και υπερνοημοσύνη, το μέλλον της Ιατρικής, αλλά και τις ευρύτερες εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στον συναρπαστικό τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), που μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Σάββατο 9 Αυγούστου 2025

Τα "κοσμήματα" της Γροιλανδίας

Σε δορυφορική εικόνα που ελήφθη στις 2/7 από τον νέο δορυφόρο LandSat 9 πάνω από τη νοτιοδυτική Γροιλανδία, φαίνονται τα «κοσμήματα των πάγων». Πρόκειται για μικρές λίμνες που προέρχονται από την τήξη πάγου και χιονιού και συμβαίνει κάθε χρόνο από τον Μάιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο.
 
Τμήμα του πάγου φαίνεται πιο σκούρο (περίπου στον κεντρικό άξονα της φωτογραφίας) καθώς πάνω του έχει εναποτεθεί σκόνη και καπνός (π.χ. από τις Καναδικές πυρκαγιές). Αυτό μειώνει την ανακλαστικότητα του πάγου, αυξάνοντας έτσι την απορρόφηση ηλιακής θερμότητας και την ταχύτητα τήξης των πάγων.
 
Εικόνα: LandSat 9 – OLI 2
 
Δεδομένα για τους πάγους της Γροιλανδίας: https://nsidc.org/.../greenlands-west-coast-leads-way-2025
Περισσότερα για την κλιματική αλλαγή αλλά και όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας! 
 

 

Παρασκευή 8 Αυγούστου 2025

Νέα κατάρρευση παγετώνα, αυτή τη φορά στην Ινδία

Αν αυτό το δραματικό και σοκαριστικό συνάμα βίντεο σας θυμίζει κάτι, είναι διότι κάτι αντίστοιχο είχαμε δει τον Μάιο στις Άλπεις (βλέπε https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/videos/1499589281012025/). Στο παρόν βίντεο βλέπουμε την αιφνίδια πλημμύρα που προκλήθηκε από την απότομη υπερχείλιση του ποταμού Kheer Ganga στη βόρεια Ινδία την Τρίτη. Συνέπεια αυτού ήταν να ισοπεδωθεί το μισό χωριό Dharali με αποτέλεσμα δεκάδες άνθρωποι να αγνοούνται ενώ δεκάδες σπίτια και τουριστικά καταλύματα (το μέρος αποτελεί τουριστικό προορισμό) διαλύθηκαν.

 
Αν και τα ακριβή αίτια της αιφνίδιας αυτής πλημμύρας διερευνώνται, οι ομοιότητες με το συμβάν στο χωριό Birch στις Άλπεις είναι αρκετές. Ένας συνδυασμός κατολίσθησης και κατάρρευσης παγετώνα ψηλότερα (το χωριό περιβάλλεται από βουνά ύψους της τάξης των 5 km), είναι αυτή τη στιγμή ένα πιθανό σενάριο για την πρόκληση μιας τόσο απότομης υπερχείλισης, η οποία δεν άφησε σχεδόν κανένα χρονικό περιθώριο για τους κατοίκους που έτυχε να είναι στο διάβα του ποταμού εκείνη την ώρα. 
 
Στα αγγλικά, ο όρος για τέτοια συμβάντα (εφόσον επιβεβαιωθεί πως πρόκειται για κάτι τέτοιο) είναι “Glacial Lake Outburst Flood” (GLOF) και στα ελληνικά θα μπορούσαμε να τον αποδώσουμε ως «πλημμύρα εκροής παγετώδους λίμνης». Λίμνες που βρίσκονται περιορισμένες σε παγετώνες, μπορεί να υπερχειλίσουν απότομα λόγω διάρρηξης του (φυσικού) φράγματος που τις περιορίζει (π.χ. από κατολίσθηση, φυσική φθορά, σεισμό, αύξηση της πίεσης προς το φράγμα λόγω συσσώρευσης περαιτέρω ύδατος, κ.α.)
 
Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

Κυριακή 3 Αυγούστου 2025

Μεγάπτερες φάλαινες, επικοινωνία και υδρόβια νοημοσύνη

Όσοι είχατε δει την ταινία «Άφιξη» (2016), ίσως να θυμάστε τα εξωγήινα πλάσματα που έμοιαζαν με γιγάντια χταπόδια και επικοινωνούσαν με τους ανθρώπους σε μια γλώσσα της οποίας η γραπτή μορφή (Heptapod B) αποτελούνταν από κυκλικά λογογράμματα τα οποία αντιστοιχούσαν συνήθως σε ολόκληρες προτάσεις και συναισθήματα ανάλογα με τη μορφή τους. Το σημερινό μας θέμα ίσως να σας θυμίσει αυτήν την ταινία.

 
Οι μεγάπτερες φάλαινες (humpback whales), είναι γνωστό εδώ και πολλά χρόνια ότι δημιουργούν δακτυλιοειδή ή σπειροειδή σινιάλα μέσα στο νερό (π.χ. βλέπε φωτογραφία που συνοδεύει την ανάρτηση), τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις μπορούν να γίνουν ιδιαίτερα πολύπλοκα (π.χ. ομάδες δακτυλίων ή σπειρών ή συνδυασμοί αυτών). Οι φάλαινες αυτές μπορούν να ελέγχουν το μέγεθος και τη μορφή των σινιάλων που δημιουργούν. Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στα μέσα Μαΐου στο επιστημονικό περιοδικό “Marine Mammal Science”, μελετάται αυτός ο τρόπος επικοινωνίας όχι μόνο μεταξύ των φαλαινών αλλά και μεταξύ αυτών και του ανθρώπου.
 
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, τα υποβρύχια μοτίβα που κατασκευάζουν, δεν χρησιμοποιούνται μόνο για κοινωνικοποίηση και επικοινωνία μεταξύ τους αλλά και για να επικοινωνήσουν με άλλες μορφές ζωής όπως ο άνθρωπος. Μέσα στην έρευνα, υπάρχουν φωτογραφίες από τουλάχιστον 12 φάλαινες οι οποίες πλησιάζοντας με φιλικές διαθέσεις βάρκες ή κολυμβητές, δημιούργησαν αυτά τα μοτίβα. Όπως οι πίθηκοι bonobo, ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα στην ξηρά, έτσι και αυτές οι φάλαινες στη θάλασσα, επιδεικνύουν αυξημένη πολυπλοκότητα στην επικοινωνία τους. Εκτός από αυτούς τους δακτυλίους που αποτελούν κάτι σαν «γραπτό λόγο» αλλά εδώ τον ρόλο του «χαρτιού» τον παίζει η θάλασσα, οι φάλαινες επικοινωνούν και με ήχους χαμηλής συχνότητας (οι οποίοι διαδίδονται αρκετές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά), άλματα, χτυπήματα με τα πτερύγια, ακόμη και με νεύματα.
 
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που η συγκεκριμένη έρευνα έλκει το ενδιαφέρον και του γνωστού SETI (Ινστιτούτο έρευνας εξωγήινης νοημοσύνης). Φαίνεται πως τα κοινωνικά όντα έχουν επιθυμία να επικοινωνούν τόσο με τα υπόλοιπα μέλη του είδους τους αλλά και με άλλα είδη. Η ομάδα Whale-SETI δημιουργήθηκε για να μελετήσει την υδρόβια νοημοσύνη η οποία αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αναλυθούν μη-ανθρώπινα συστήματα επικοινωνίας. Στόχος είναι η κατανόησή τους και η ανάπτυξη φίλτρων που μελλοντικά μπορεί να μας βοηθήσουν στην ανάλυση κοσμικών σημάτων για σημάδια εξωγήινης ζωής, τα οποία μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικά από τα δικά μας.
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/mms.70026
 
Περισσότερα για τη διαστημική εξερεύνηση, αλλά και τις ευρύτερες εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στον συναρπαστικό τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Σάββατο 2 Αυγούστου 2025

Ιονοσφαιρική οπή στην Ιαπωνία

Τα ξημερώματα στις 29/6, στον ουρανό της ιαπωνικής νήσου Οκινάουα, καταγράφηκε από διάφορους φωτογράφους, αυτό το ερυθρό «νεφέλωμα» το οποίο διήρκεσε κάμποση ώρα. Όπως και άλλα παρόμοια που έχουμε δει στο παρελθόν, πιθανότατα οφείλεται στην εκτόξευση του πυραύλου H-IIA της JAXA (Ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας) λίγο νωρίτερα. 

 
Ονομάζεται «ιονοσφαιρική οπή» και δημιουργείται από τα καυσαέρια του πυραύλου σε ύψη 200-300 km στην ιονόσφαιρα της Γης. Η ιονόσφαιρα εκτείνεται από τα περίπου 50 km (τη μέρα) ή 90 km (τη νύχτα) ως το ύψος των 600 km περίπου και περιέχει πλάσμα (η 4η κατάσταση της ύλης που αποτελείται κυρίως από ιόντα και ελεύθερα ηλεκτρόνια). Αυτό το φαινόμενο το είχαμε δει ξανά σε παλαιότερες αναρτήσεις μας και θα το βλέπουμε συχνότερα στο μέλλον στον νυχτερινό ουρανό.
 
Πώς δημιουργείται και γιατί είναι κόκκινη; Τα αέρια του πυραύλου αποτελούνται από υδρογόνο, υδρατμούς και διοξείδιο του άνθρακα. Αυτά, στο ύψος των 200 km προκαλούν επανασυνδέσεις μεταξύ των ιόντων οξυγόνου και των ελεύθερων ηλεκτρονίων της ιονόσφαιρας, με αποτέλεσμα ουδέτερα άτομα οξυγόνου τα οποία όμως βρίσκονται σε διεγερμένη κατάσταση. Κατά την αποδιέγερσή τους, εκπέμπουν φωτόνια με μήκος κύματος 6300 Angstrom, ήτοι στο ερυθρό μέρος του ορατού φάσματος και είναι αυτό που παρατηρούμε στη φωτογραφία. 
 
Ονομάζεται «ιονοσφαιρική οπή», διότι η επανασύνδεση ελεύθερων ηλεκτρονίων (π.χ. με ιόντα οξυγόνου σε αυτήν την περίπτωση) αφήνει στην ιονόσφαιρα ένα κενό, μία έλλειψη από ηλεκτρόνια στη συγκεκριμένη περιοχή. Αυτή αποκαθίσταται σταδιακά, μετά από κάποιες ώρες, μέσω του φωτοϊονισμού από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Αυτές οι οπές δημιουργούν τοπικά προβλήματα στο GPS κατ’αναλογία με τις γεωμαγνητικές καταιγίδες.
 
Μάθετε περισσότερα για την ιονόσφαιρα, τις ηλιακές και γεωμαγνητικές καταιγίδες, τις ηλιακές κηλίδες, όπως και για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 
Επίσης, περισσότερα για πολύ παρόμοια (φυσικά) φαινόμενα στην ανώτερη ατμόσφαιρα, θα βρείτε στο πρώτο βιβλίο του είδους του στην Ελλάδα, με τίτλο «Παροδικά Φωτεινά Συμβάντα» (εκδόσεις «Οσελότος»), το οποίο επίσης μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Παρασκευή 1 Αυγούστου 2025

Ηφαιστειακοί θόλοι στην Αφροδίτη

Σε αυτή τη φωτογραφία, βλέπουμε 3 κυκλικούς ηφαιστειακούς θόλους στην επιφάνεια της Αφροδίτης, όπως φωτογραφήθηκαν από τη διαστημική συσκευή «Μαγγελάνος» το 1991. Οι δυο μεγαλύτεροι «θόλοι» έχουν διάμετρο 65 km, ύψος 1 km, ενώ σε όλο το κάδρο της φωτογραφίας απεικονίζεται μια περιοχή της Αφροδίτης (με όνομα Eistla) διαστάσεων 160 επί 250 (τετραγωνικών) χιλιομέτρων.

 
Αυτοί οι κυκλικοί θόλοι πιθανότατα σχηματίστηκαν από λάβα με μεγάλο ιξώδες (δηλαδή παχύρευστη, όσο πιο μεγάλο το ιξώδες τόσο πιο δύσκολη η ροή, π.χ. το μέλι έχει μεγαλύτερο ιξώδες από το νερό) και πυκνότητα που, σε πολύ πρόσφατη έρευνα (βλέπε https://doi.org/10.1029/2024JE008571), εκτιμάται γύρω στους 2.5 τόνους ανά κυβικό μέτρο (για σύγκριση, το νερό έχει πυκνότητα ~ 1 τόνο ανά κυβικό μέτρο).
 
Στη Γη δεν έχουμε τέτοια ηφαιστειακή μορφολογία όπως αυτοί οι κυκλικοί ηφαιστειακοί θόλοι της Αφροδίτης που μοιάζουν με «τηγανίτες», κυρίως λόγω διαφορών στη σύνθεση και τις ιδιότητες της λάβας αλλά και των αντίστοιχων φλοιών των πλανητών αυτών. Οι θόλοι της Αφροδίτης σχηματίζονται από εξαιρετικά ιξώδη, πυκνή λάβα που απλώνεται αργά και συσσωρεύεται λόγω της παχιάς, ελαστικής λιθόσφαιρας του πλανήτη. Η λιθόσφαιρα της Γης είναι λεπτότερη και πιο εύκαμπτη, ενώ η γήινη λάβα έχει μικρότερο ιξώδες.
 
Περισσότερα για τη διαστημική εξερεύνηση αλλά και τις ευρύτερες εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στον συναρπαστικό τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), που μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 
Περισσότερα για τα ηφαίστεια και τους σεισμούς, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), που μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!