Superbolts και κεραυνοί

Τα superbolts (υπέρ-κεραυνοί, σε ελεύθερη μετάφραση), είναι ένα ιδιαίτερο είδος κεραυνού, πολύ πιο ισχυρό σε σχέση με έναν τυπικό κεραυνό. Η ενέργεια που εκπέμπει, είναι ως 3 τάξεις μεγέθους (1000 φορές) μεγαλύτερη από εκείνη ενός «συνηθισμένου» κεραυνού και είναι σπάνιοι (αποτελούν περίπου το 1% των εκκενώσεων). Στον χάρτη φαίνονται οι καταγραφές superbolts στον πλανήτη το χρονικό διάστημα 2010-2018 και σε αυτόν φαίνεται να υπάρχει μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισής τους στα υψίπεδα των Άνδεων, τον βορειοανατολικό Ατλαντικό και τη Μεσόγειο, ενώ σε γενικές γραμμές φαίνεται να ευνοούνται οι θάλασσες και οι χειμερινοί μήνες σύμφωνα με τις έρευνες που έχουν διεξαχθεί ως τώρα.

 

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβρη στο επιστημονικό περιοδικό “Journal of Geophysical Research: Atmospheres”, αναζητείται ο μηχανισμός που τους δημιουργεί. Αυτός φαίνεται πως έχει να κάνει με την απόσταση που έχει η ζώνη «ηλεκτρικής φόρτισης» του νέφους (μια περιοχή εντός του νέφους όπου λόγω των κατακόρυφων κινήσεων και των κρούσεων μεταξύ υπέρψυχρων σταγονιδίων και πάγου, προκύπτουν και συσσωρεύονται μεγάλα ηλεκτρικά φορτία, τα οποία οδηγούν στις αστραπές και τους κεραυνούς) από το έδαφος. Αυτός φαίνεται να είναι ο κυριότερος παράγοντας για να προκύψει ένας υπέρ-κεραυνός, ενώ η ύπαρξη αεροζόλ (μείγμα σταγονιδίων, καπνού, σκόνης και άλλων μικροσκοπικών αιωρούμενων σωματιδίων) στην ατμόσφαιρα δεν διαδραματίζει κάποιο σημαντικό ρόλο για το συγκεκριμένο είδος κεραυνών.

 

Η πιθανή εξήγηση για το παραπάνω συμπέρασμα, είναι ότι η μικρότερη απόσταση ανάμεσα στη «ζώνη φόρτισης» του νέφους (πρακτικά, του επιπέδου παγοποίησης, καθώς η «ζώνη φόρτισης» εκκινεί πάνω από αυτό, μέσα στο καταιγιδοφόρο νέφος) και το έδαφος, μικραίνει την ηλεκτρική αντίσταση, κάτι που οδηγεί σε αυξημένο ηλεκτρικό ρεύμα για δεδομένη ηλεκτρική τάση, όπως αναφέρουν οι ερευνητές. 

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/.../2022JD038254

 

Περισσότερα για τους κεραυνούς, τα διάφορα είδη ηλεκτρικών εκκενώσεων και τις καταιγίδες, με φωτογραφίες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, σχήματα κ.α., στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής, από τη σελίδα μας, με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Ξέσπασμα υδροσιφώνων στη λίμνη Erie των ΗΠΑ

Ξέσπασμα υδροσιφώνων στη λίμνη Erie των ΗΠΑ στις 7/10. Πάνω από 40 υδροσίφωνες συνολικά, καταγράφηκαν το πρωί εκείνο να «παρελαύνουν» στη λίμνη από παρατηρητές κοντά στο Cleveland και αλλού.

 

Στη χώρα μας, υπάρχουν φωτογραφίες από συμβάντα με ως και 8 ή 9 υδροσίφωνες ταυτόχρονα και 32 συνολικά (βλέπε Κέρκυρα 21/1/2018, από τον Γιάννη Γαστεράτο: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10211088411185445&set=a.10211088409825411&type=3&theater), ενώ ανάλογα ξεσπάσματα σιφώνων θαλάσσης έχουν συμβεί και σε άλλες περιοχές όπως π.χ. στην Κρήτη (21/9/2006: https://antisimvatikos.blogspot.com/2006/09/30.html). Επίσης, στην περιοχή γύρω από τη Ρόδο προκύπτουν συχνά υδροσίφωνες, τους οποίους καταγράφει συστηματικά ο Σταύρος Κεσεδάκης (π.χ. 23/8/2022: https://www.facebook.com/stavros.kesedakis/posts/2538052833003469).

 

Ο υδροσίφωνας (ή σίφωνας θαλάσσης) είναι ασθενέστερος από τον σίφωνα ξηράς, ενώ ο μηχανισμός δημιουργίας του είναι λίγο διαφορετικός. Φυσικά, υπάρχει και η περίπτωση δημιουργίας του, σπανιότερα όμως, με τον ίδιο μηχανισμό με τον σίφωνα ξηράς, οπότε ένας τέτοιος υδροσίφωνας είναι ισχυρότερος (και αποκαλείται tornadic waterspout).

 

Δημιουργείται κάτω από νέφη TCu (Towering Cumulus, πυργοειδείς σωρείτες), Cb (Cumulonimbus, σωρειτομελανίες) αλλά έχει καταγραφεί και με Cu (Cumulus, σωρείτες). Είναι μικρότερος σε διαστάσεις σε σχέση με εκείνον της ξηράς και συνοδεύεται από αισθητά μικρότερες ταχύτητες ανέμου.

 

Φωτογραφίες: https://twitter.com/VortXbrkdwn

 

Περισσότερα για τους σίφωνες ξηράς και θαλάσσης, τους κονιορτοστρόβιλους, τους νεφοστρόβιλους, κ.α, με χάρτες, διαγράμματα, πίνακες και εντυπωσιακές εικόνες από τη χώρα μας και το εξωτερικό, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής! Ρωτήστε μας!

 

 

Άσκηση vs. αντικαταθλιπτικά

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Μάιο στο επιστημονικό περιοδικό “Journal of Affective Disorders”, και τον Οκτώβριο σε συνέδριο Ψυχολογίας, Ψυχιατρικής και Νευρολογίας/Νευροεπιστήμης στη Βαρκελώνη (36ο ECNP), παρουσιάζονται τα συμπεράσματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών χαπιών και της άσκησης, όχι μόνο όσο αφορά την κατάθλιψη αλλά και τη γενικότερη υγεία των εξεταζόμενων. 

 

Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές επέλεξαν 141 άτομα με κατάθλιψη ή/και άγχος. Τους προσέφεραν 2 θεραπευτικές επιλογές: αντικαταθλιπτικά ή άσκηση (και τα δυο για χρονική διάρκεια 16 εβδομάδων). 45 άτομα επέλεξαν χάπια και 96 άσκηση. Μετά το πέρας της θεραπείας, το ποσοστό που παρουσίασε ψυχολογική βελτίωση ήταν παρόμοιο και στις 2 ομάδες, ωστόσο η ομάδα που ασκούνταν παρουσίασε, όπως είναι φυσικό, βελτίωση και σε διάφορους μεταβολικούς δείκτες (μείωση βάρους, μείωση αρτηριακής πίεσης, βελτίωση καρδιακής λειτουργίας, κ.α.)

 

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι υπάρχει χώρος και για τις δυο θεραπείες, καθώς ναι μεν η άσκηση έχει περισσότερα οφέλη, ωστόσο πολλές φορές μπορεί να μην είναι εύκολο για κάποιον να την εφαρμόσει συστηματικά (είναι χαρακτηριστικό ότι πιο «συνεπείς» στη θεραπεία τους ήταν εκείνοι που επέλεξαν τα αντικαταθλιπτικά, καθώς δεν απαιτείται αλλαγή του τρόπου ζωής σε αυτήν την περίπτωση). Εκτός των άλλων, αυτή είναι μία ακόμη έρευνα που δείχνει την ευθεία σχέση ανάμεσα στη σωματική και την πνευματική υγεία.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.sciencedirect.com/.../pii/S0165032723002239...

 

 

Η μόλυνση της γήινης ατμόσφαιρας θα "πρόδιδε" την ύπαρξή μας σε έναν υποθετικό εξωγήινο πολιτισμό

Ένας υποθετικός ανεπτυγμένος πολιτισμός στον πλανήτη TRAPPIST-1e, 40 έτη φωτός μακριά από εμάς, θα μπορούσε να ανιχνεύσει τον πολιτισμό μας χρησιμοποιώντας ένα τηλεσκόπιο ανάλογο του δικού μας JWST; Αυτό είναι το αντικείμενο μιας ενδιαφέρουσας έρευνας αστροβιολόγων, που αναρτήθηκε στον επιστημονικό δικτυακό τόπο ArXiv στα τέλη Αυγούστου. Οι αναγνώστες της σελίδας μας ίσως να θυμούνται μια αντίστοιχη έρευνα λίγο παλιότερα (https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/posts/723520153118649).

 

Η μόλυνση της ατμόσφαιράς μας, θα μας «πρόδιδε» σύμφωνα με την έρευνα. Στη γήινη ατμόσφαιρα υπάρχουν στοιχεία ζωής αλλά και τεχνολογίας (π.χ. τα γνωστά CFCs που χρησιμοποιούνταν παλιότερα ως ψυκτικό μέσο σε κλιματιστικά και ψυγεία αλλά είχαν και πολλές άλλες χρήσεις). Οι ερευνητές υποβίβασαν με συγκεκριμένους τρόπους την ποιότητα του γήινου φάσματος εκπομπής στο υπέρυθρο, ώστε να κάνουν προσομοίωση για το πώς θα φαινόταν αυτό από απόσταση 40 ετών φωτός, στον υποθετικό εξωγήινο πολιτισμό. Έπειτα, σε αυτό το χαμηλής ποιότητας γήινο φάσμα, προσπάθησαν να εξετάσουν για στοιχεία ζωής και πολιτισμού με τον ίδιο τρόπο που κάνει και το James Webb όταν ερευνά εξωπλανήτες. Τελικώς κατέληξαν ότι η ύπαρξη αλλά και η (τεχνολογική) μας δραστηριότητα, θα ήταν ορατές σε έναν αντίστοιχο πολιτισμό στο σύστημα TRAPPIST-1 και φυσικά θα ήταν και εκείνοι ορατοί σε εμάς (εφόσον υπήρχαν).

 

Το σύστημα TRAPPIST-1, αποτελείται από 7 βραχώδεις «γήινους» πλανήτες οι οποίοι περιφέρονται γύρω από έναν ερυθρό νάνο. Τα αποτελέσματα από παρατηρήσεις του JWST σε αυτό το σύστημα, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι εξωπλανήτες 1b και 1c (οι πλησιέστεροι στον ερυθρό νάνο) φαίνεται να μην είναι κατοικήσιμοι. Ωστόσο οι 1e και 1f ίσως έχουν περισσότερες πιθανότητες (εκκρεμούν παρατηρήσεις σε αυτούς).

 

Έρευνα: https://arxiv.org/abs/2308.14804

 

Γράφημα (από την παραπάνω έρευνα): Το φάσμα εκπομπής της Γης σε τμήμα του υπέρυθρου και τα διάφορα αέρια που συνεισφέρουν σε αυτό.

 

Εικόνα: Καλλιτεχνική απεικόνιση του πλανητικού συστήματος του TRAPPIST-1 (ο ερυθρός νάνος στο βάθος). Βλέπε: https://science.nasa.gov/.../10-things-all-about-trappist-1/

 

Περισσότερα για τις εξελίξεις στη διαστημική εξερεύνηση αλλά και στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στον τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Υπέρηχοι εναντίον PFAS

Οι χημικές ουσίες PFAS (υπερφθοροαλκυλιωμένες χημικές ουσίες ή «παντοτινά χημικά», καθώς είναι εξαιρετικά ανθεκτικά και δεν αποδομούνται εύκολα) υπάρχουν εδώ και χρόνια σε διάφορα είδη που χρησιμοποιούμε καθημερινά (π.χ. αντικολλητικά τηγάνια, καλλυντικά, αδιάβροχα ρούχα, κ.α.) και αποτελούν μια «οικογένεια» άνω των 4700 χημικών ουσιών που έχουν χρήσιμες ιδιότητες όπως π.χ. να απωθούν το λάδι ή το νερό. Για τις χημικές ουσίες PFAS είχαμε δει και σε παλαιότερη ανάρτησή μας, πριν μερικές εβδομάδες, εδώ: https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/posts/757703119700352. Περισσότερα για αυτές, τους πιθανούς κινδύνους αλλά και πώς να τις αποφύγετε, μπορείτε να βρείτε εδώ: https://www.eea.europa.eu/.../emerging-chemical-risks-in....

 

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό “The Journal of Physical Chemistry A” τον Ιούλιο, αναφέρεται ένας ιδιαίτερα αποτελεσματικός τρόπος να απαλλάξουμε το νερό από αυτά τα χημικά με τη χρήση υπέρηχων. Αυτά τα χημικά υπάρχουν πλέον παντού γύρω μας και φυσικά και στο νερό. Στην παρούσα έρευνα, το θετικό είναι ότι η διαδικασία που προτείνεται, αντιμετωπίζει καλύτερα τα μικρότερα (και δυσκολότερα αντιμετωπίσιμα) σε μέγεθος συστατικά, κάτι στο οποίο έπασχαν οι παλαιότερες προτεινόμενες διαδικασίες. 

 

Σε αντίθεση με άλλες παραδοσιακές μεθόδους που προσπαθούν να διασπάσουν τα PFAS με τη βοήθεια οξειδωτικών ουσιών, ο υπέρηχος διασπά το χημικό διάλυμα δημιουργώντας μικροσκοπικούς θύλακες ατμού, πολύ υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας (της τάξης των 10000 βαθμών Κελσίου). Αυτή η θερμότητα διασπά τους σταθερούς δεσμούς άνθρακα-φθορίου από τους οποίους αποτελούνται τα PFAS και καθιστά τα υποπροϊόντα ουσιαστικά αβλαβή. Οι ερευνητές τονίζουν πως αν και η μέθοδός τους δεν είναι άμεσα επεκτάσιμη, θα μπορούσε να γίνει, με κάποιες τροποποιήσεις. 

 

Οι βιομηχανίες σταδιακά σταματούν τη χρήση των PFAS, ενώ οι αρμόδιοι φορείς εργάζονται για να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τον τρόπο αποφυγής τους. Στις ΗΠΑ έχει προταθεί η υποχρεωτική παρακολούθηση των επιπέδων ορισμένων PFAS στο νερό από τα δημόσια συστήματα ύδρευσης και μόλις αυτά ξεπερνούν ένα όριο, να ειδοποιείται το κοινό και να λαμβάνονται μέτρα για τη μείωσή τους.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acs.jpca.3c03011  

 

Οι ωκεανοί "πρασινίζουν" τα τελευταία 20 χρόνια

Το όργανο MODIS στον δορυφόρο “Aqua” της NASA, εκτός πολλών άλλων που έχουμε δει κατά καιρούς στις αναρτήσεις μας, έχει μια μεγάλη χρονοσειρά (20 ετών, σε σχέση με τα μόλις 6 που ήταν ο αρχικός εκτιμώμενος χρόνος ζωής του οργάνου) παρακολούθησης των ωκεανών και συγκεκριμένα του χρώματός τους.

Αυτό που παρατηρείται μέσα σε αυτήν την 20ετία (2002-2022) είναι το σταδιακό «πρασίνισμα» των ωκεανών. Στον χάρτη φαίνονται οι μεταβολές αυτές. Όσο πιο σκούρο το χρώμα, τόσο μεγαλύτερη η τάση για πρασίνισμα. Οι μαύρες τελείες έχουν προστεθεί για σύγκριση και υποδεικνύουν τις περιοχές στις οποίες τα επίπεδα χλωροφύλλης έχουν αλλάξει σημαντικά κατά τη διάρκεια της 20ετίας. 

 

Αν και δεν είναι ακόμη γνωστό τι ακριβώς έχει προκαλέσει αυτό το «πρασίνισμα», ο κύριος ερευνητής (B. Cael) των δεδομένων αυτών, τα οποία δημοσιεύτηκαν στο “Nature” τον Ιούλιο μαζί με τα συμπεράσματά τους, αναφέρει πως τα επιφανειακά ύδατα των ωκεανών έχουν απορροφήσει την υπερβολική θερμότητα από το διαρκώς θερμαινόμενο κλίμα, και έτσι αναμειγνύονται λιγότερο με βαθύτερα, πιο πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, στρώματα. Σε αυτό το φτωχό σε θρεπτικά συστατικά περιβάλλον, ευνοείται η ανάπτυξη του πλαγκτόν. Οι περιοχές του «πρασινίσματος» των ωκεανών ευθυγραμμίζονται καλά με τις περιοχές όπου η θάλασσα έχει γίνει πιο στρωματοποιημένη (δηλαδή τα ανώτερα στρώματα δεν αναμειγνύονται πλέον τόσο με τα βαθύτερα), αναφέρει ο Cael, ωστόσο δεν υπάρχει τέτοια επικάλυψη με τις αλλαγές θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.nature.com/articles/s41586-023-06321-z

 

Σχετική Έρευνα που προέβλεπε το «πρασίνισμα» των ωκεανών σε σύνδεση με την κλιματική αλλαγή (2010): https://bg.copernicus.org/articles/7/621/2010/

 

 

Πώς εκδηλώνεται ένας κεραυνός

Σε αυτό το εντυπωσιακό βίντεο, βλέπουμε τη σταδιακή εξέλιξη ενός κεραυνού μέχρι να «ξεσπάσει». Για να δούμε αυτή τη λεπτομέρεια στην εξέλιξη μιας εκκένωσης, χρειαζόμαστε μια κάμερα που μπορεί να καταγράψει χιλιάδες καρέ ανά δευτερόλεπτο, όπως συμβαίνει εδώ, καθώς η όλη διαδικασία είναι ιδιαίτερα γρήγορη και το μάτι μας προλαβαίνει να δει μόνο το τελικό «ξέσπασμα».

 

Οι κεραυνοί εκκινούν μέσα από την καταιγιδοφόρα νέφωση όπου σε πρώτη φάση, μια ομάδα φορτίων, συνιστά την «κεφαλή» ενός ηλεκτροφόρου «οδηγού» (ονομάζεται «βηματικός οδηγός» ή «βηματοδηγός» καθώς αναπτύσσεται κατά βήματα μερικών δεκάδων μέτρων προς τα κάτω, προς το έδαφος, ενώ η αγγλική ορολογία είναι stepped leader). 

 

Στην κεφαλή αυτή, το ηλεκτρικό πεδίο είναι πολύ ισχυρότερο σε σχέση με εκείνο στο περιβάλλον της και υπερβαίνει την τιμή κατάρρευσης του ατμοσφαιρικού αέρα. Μπροστά από την κεφαλή του βηματικού οδηγού (stepped leader), λόγω του τοπικά ισχυρού ηλεκτρικού πεδίου, επιταχύνονται ηλεκτρόνια (είτε προς την κεφαλή, αν ο οδηγός είναι θετικού φορτίου, είτε από την κεφαλή, αν ο οδηγός είναι αρνητικού φορτίου). Η επιτάχυνση αυτή, τους δίνει αρκετή κινητική ενέργεια, ώστε να συγκρούονται, προκαλώντας ιονισμούς στα ουδέτερα μόρια του αέρα. Με αυτόν τον τρόπο, τα ηλεκτρόνια πολλαπλασιάζονται και αφήνουν περίσσεια θετικών ιόντων πίσω τους (μετά τον ιονισμό των, αρχικά, ηλεκτρικά ουδέτερων μορίων).

 

Όταν τα φορτία που θα συσσωρευτούν μπροστά από την κεφαλή του οδηγού είναι αρκετά, ώστε το ηλεκτρικό πεδίο να είναι συγκρίσιμο με το πεδίο της κεφαλής, τότε το διηλεκτρικό (ο ατμοσφαιρικός αέρας) καταρρέει δημιουργώντας ένα ακόμη (παροδικά φωτεινό) βήμα πλάσματος. Αυτά τα βήματα βλέπουμε σαν μικρές αναλαμπές στο βίντεο. Τα βήματα αυτά έχουν μήκος μερικών δεκάδων μέτρων και συμβαίνουν ταχύτατα (κάθε «βήμα» πραγματοποιείται εντός μερικών μs, δηλαδή μικροδευτερολέπτων ή εκατομμυριοστών του δευτερολέπτου). Ο πυρήνας τους έχει διάμετρο μερικών εκατοστών αλλά όλο το κανάλι μαζί με το φορτίο που το περιβάλλει, έχει διάμετρο μερικά μέτρα. Κάθε φορά που προστίθεται ένα ακόμη «βήμα» στον κατερχόμενο βηματικό οδηγό, έχει ως συνέπεια μια λάμψη εκεί τοπικά, που δύσκολα θα φανεί με γυμνό μάτι. Ωστόσο μπορεί κάποιος να τη δει, σε κάθε τέτοιο βήμα, σε βίντεο από ειδικές κάμερες που μπορούν να καταγράψουν πολλές χιλιάδες καρέ (στιγμιότυπα) ανά δευτερόλεπτο, όπως συμβαίνει εδώ!

 

Αυτό επαναλαμβάνεται πολλές φορές, μέχρι να προστεθούν αρκετά βήματα, ώστε ο «οδηγός» να πλησιάσει αρκετά τις ανερχόμενες ταινίες (upward streamers) αντίθετου ηλεκτρικού φορτίου που ξεπηδούν, με τη σειρά τους, από το έδαφος και τα αντικείμενα πάνω σε αυτό. Μία από αυτές τις ταινίες, θα ενωθεί τελικά με τον κατερχόμενο βηματικό «οδηγό» και θα ξεσπάσει ο κεραυνός.

 

Πηγή: Tom A. Warner --- https://twitter.com/ztresearch και https://ztresearch.blog/

 

Πολλά περισσότερα, με σχήματα, φωτογραφίες και αναλυτική εξήγηση για τη δημιουργία των καταιγίδων και των κεραυνών, όπως και όλων των ηλεκτρικών εκκενώσεων στην ατμόσφαιρα, τόσο των γνωστών όσο και των, μέχρι πρότινος άγνωστων, θα βρείτε στο πρωτοποριακό βιβλίο «Παροδικά φωτεινά συμβάντα» (εκδόσεις «Οσελότος») το οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

Το Parker Solar Probe περνά μέσα από ισχυρή εκτόξευση στεμματικής μάζας

Σε ανακοίνωση της NASA στα μέσα Σεπτεμβρίου, παρουσιάστηκε ένα εντυπωσιακό βίντεο από το ηλιακό παρατηρητήριο – διαστημική συσκευή “Parker” (Parker Solar Probe), όταν στις 5/9/2022 διαπεράστηκε από μία ισχυρή εκτόξευση στεμματικής μάζας (Coronal Mass Ejection ή CME) από τον Ήλιο. Αυτό το συμβάν και η καταγραφή του από το συγκεκριμένο παρατηρητήριο, προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την κατανόηση της αλληλεπίδρασης των CMEs με τη διαπλανητική σκόνη και τις συνέπειες που αυτή έχει για την πρόβλεψη του διαστημικού καιρού.

 

Οι CMEs αποτελούνται από πλάσμα (θερμό συνονθύλευμα ελεύθερων ηλεκτρονίων και ιόντων) και μαγνητικά πεδία. Όταν φτάνουν στη Γη, αλληλεπιδρούν με τη μαγνητόσφαιρά της και είναι υπεύθυνες, εκτός των άλλων, και για την εμφάνιση του σέλαος. Η ακρίβεια στην πρόβλεψη του διαστημικού καιρού είναι σημαντική, καθώς οι CMEs θέτουν σε κίνδυνο δορυφόρους (πλοήγησης, τηλεπικοινωνιακούς, κ.λπ.), τους αστροναύτες που βρίσκονται έξω από την προστατευτική ασπίδα της γήινης ατμόσφαιρας, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να προκαλέσουν διακοπές ρεύματος λόγω αλληλεπίδρασης με τα επίγεια δίκτυα ηλεκτρισμού. 

 

Η διαπλανητική σκόνη αποτελείται από κόκκους σκόνης που έχουν διάμετρο μερικές δεκάδες ως εκατοντάδες μικρόμετρα και η συντριπτική τους πλειοψηφία προέρχεται από κομήτες των οποίων η τροχιά επηρεάζεται από τον πλανήτη Δία. Βρίσκονται πάνω στο επίπεδο της εκλειπτικής (το επίπεδο που κινείται ο Ήλιος, η Γη και οι πλανήτες, για αυτό λέγεται και διαπλανητική σκόνη). Το λεγόμενο «ζωδιακό φως» (π.χ. βλέπε διαγώνια υπόλευκη γραμμή στον ουρανό, εδώ: https://flic.kr/p/2mVRePp) προκύπτει από την ανάκλαση του ηλιακού φωτός πάνω στη διαπλανητική σκόνη. Δηλαδή είναι η διαπλανητική σκόνη που φωτίζεται από τον Ήλιο.

 

Στο βίντεο λοιπόν, αυτό που παρατηρούμε είναι το προσωρινό «σάρωμα» ή «σκούπισμα» της διαπλανητικής σκόνης εξαιτίας μιας εκτόξευσης στεμματικής μάζας (CME) μέσα από στην οποία βρέθηκε η διαστημική συσκευή. Προσωρινό διότι το κενό της σκόνης που δημιουργήθηκε, αναπληρώθηκε αμέσως από τη διαπλανητική σκόνη που υπήρχε τριγύρω. Στο υπόβαθρο, μπορεί κάποιος να διακρίνει τα αστέρια και τον Γαλαξία μας.

 

Το Parker Solar Probe μελετά τον Ήλιο από το 2018 και η προγραμματισμένη έρευνά του αναμένεται να διαρκέσει ως το 2025. Στο πλησιέστερο, στον Ήλιο, σημείο της τροχιάς του, το 2025, αναμένεται να βρίσκεται μόλις 7 εκατομμύρια χιλιόμετρα από το κέντρο του άστρου μας, ενώ η ταχύτητα που θα έχει εκεί, θα προσεγγίσει το 0.064% της ταχύτητας του φωτός (ήτοι 690000 km/h ή 191 km/s), αποτελώντας το ταχύτερο αντικείμενο που έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος μέχρι σήμερα.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/acd2cf

 

Περισσότερα: https://blogs.nasa.gov/.../parker-observes-powerful.../

 

Περισσότερα για το Parker Solar Probe: https://en.wikipedia.org/wiki/Parker_Solar_Probe

Οι οθόνες και η επιρροή τους στην ανάπτυξη των μικρών παιδιών

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό επιστημονικό περιοδικό “JAMA pediatrics” στις 18/9, αναφέρονται τα συμπεράσματα όσο αφορά τη συσχέτιση του χρόνου που περνούν παιδιά 1-2 ετών μπροστά από οθόνες (π.χ. τηλεόραση) και την ανάπτυξή τους τον επόμενο χρόνο (δηλαδή όταν είναι 2-3 ετών). 

 

Η έρευνα έγινε σε 57980 παιδιά 1-3 ετών (με στοιχεία από την Ιαπωνική βάση δεδομένων) και αυτό που βρέθηκε είναι ότι παιδιά που περνούσαν περισσότερο χρόνο μπροστά από οθόνες τηλεόρασης κ.α. κατά την περίοδο που ήταν 1-2 ετών, είχαν μειωμένη απόδοση σε τεστ αξιολόγησης της ανάπτυξής τους το επόμενο έτος (2-3 ετών). Οι ερευνητές επισημαίνουν την ανάγκη για κοινωνική υποστήριξη των οικογενειών που, για διάφορους λόγους, βασίζονται στην τηλεόραση, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, κ.α., για να απασχολήσουν τα παιδιά τους.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://jamanetwork.com/.../jamapedia.../fullarticle/2809313

 

 

Φωτογραφίζοντας το παρελθόν του ηλιακού μας συστήματος

Αυτή είναι μια υψηλής ανάλυσης φωτογραφία του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb από το αντικείμενο Herbig-Haro* 211 (ΗΗ 211) στο κοντινό υπέρυθρο φάσμα, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα στα μέσα Σεπτεμβρίου. Σε αυτήν βλέπουμε λεπτομέρεια της εκροής αερίων από ένα νεαρό άστρο ηλικίας μόλις μερικών δεκάδων χιλιάδων ετών. Ένα ανάλογο σκηνικό θα επικρατούσε και στην αστρική μας «γειτονιά» πριν 5 δισεκατομμύρια έτη περίπου, κατά τη δημιουργία του Ήλιου μας. Το HH 211, βρίσκεται στον αστερισμό του Περσέα, περίπου 1000 έτη φωτός μακριά από τη Γη.

 

*Ένα αντικείμενο Herbig-Haro αποτελείται από φωτεινές περιοχές σε νεφελώματα που σχετίζονται με νεογέννητα αστέρια. Αυτές οι περιοχές σχηματίζονται όταν στενοί πίδακες μερικώς ιονισμένου αερίου που εκτοξεύονται από αυτά τα νεαρά άστρα, συγκρούονται με τα περιβάλλοντα νέφη αερίου και σκόνης με ταχύτητα ως και αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. 

 

Στη συγκεκριμένη φωτογραφία το νεαρό άστρο βρίσκεται στη (σκοτεινή) μέση, ενώ οι πίδακές του ξεχωρίζουν (προς τα πάνω δεξιά και κάτω αριστερά). Τα μόρια που διεγείρονται υπό αυτές τις συνθήκες, όπως το μοριακό υδρογόνο, το μονοξείδιο του άνθρακα κ.α., εκπέμπουν υπέρυθρο φως, το οποίο συλλέγεται από το JWST που «βλέπει» σε αυτό το τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, αποτυπώνοντας έτσι, με πρωτοφανή λεπτομέρεια, τη δομή των εκροών από το άστρο.

 

Πηγή: https://www.nasa.gov/.../nasa-s-webb-snaps-supersonic...

 

Πολλά περισσότερα για την αρχή και το τέλος των άστρων, τους εξωπλανήτες, τις μεθόδους ανίχνευσης, τα χαρακτηριστικά τους, τις ατμόσφαιρές τους, τα «φιλόξενα», «αφιλόξενα» και «εξωτικά» περιβάλλοντα που έχουν, την πιθανότητα ζωής «σαν τη δική μας» ή εντελώς διαφορετική από τη δική μας σε αυτά, αλλά και σχέδια για μη επανδρωμένες αποστολές εκεί στο… όχι τόσο μακρινό μέλλον, θα βρείτε στους τόμους ΙΙ και ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τους οποίους μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Κονιορτοστρόβιλος στη νότια Καρολίνα

Κονιορτοστρόβιλος (dust devil) στην περιοχή Shallotte, στη νότια Καρολίνα των ΗΠΑ, στις 16/9. Έχουμε αναφέρει και σε παλαιότερες αντίστοιχες αναρτήσεις μας, ότι ένας κονιορτοστρόβιλος, πολλές φορές είναι ακίνδυνος, όπως εδώ, όμως ορισμένες φορές μπορεί να γίνει αρκετά επικίνδυνος, σηκώνοντας ακόμη και σχετικά βαριές πρόχειρες κατασκευές. Στο παρόν βίντεο, βλέπουμε μια περίπτωση κονιορτοστρόβιλου μικρής έντασης και διαμέτρου, ο οποίος ανυψώνει σκόνη. Τέτοιοι στρόβιλοι μπορούν να φτάσουν και το 1 km σε ύψος. Στις πιο έντονες περιπτώσεις, θα μπορούσε να προξενήσει ζημιές στο προκατασκευασμένο κτήριο που βρίσκεται στα δεξιά.

 

Θυμίζουμε ότι αυτοί οι στρόβιλοι μπορούν να δημιουργηθούν με καλό καιρό πάνω από ξηρό έδαφος όπως αυτό στο βίντεο. Η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στην ξηρή και σχετικά θερμή επιφάνεια του εδάφους και στον αέρα λίγο πάνω από αυτήν, μαζί με κάποιους τυχαίους τοπικούς μικροστροβιλισμούς (ύπαρξη διάτμησης) στον άνεμο, είναι αρκετά για να δημιουργηθούν και να γιγαντωθούν αυτοί οι στρόβιλοι.

 

Πηγή: https://twitter.com/EdPiotrowski

 

Πολλά περισσότερα για τους σίφωνες κάθε είδους και το πώς δημιουργούνται, με φωτογραφίες, σχήματα, διαγράμματα, πίνακες αλλά και στοιχεία για αυτούς στην Ελλάδα, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής από τη σελίδα μας με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

Μετεωρίτης πέφτει σε σπίτι στο Nancay της Γαλλίας

Μετεωρίτης (καθώς κομμάτια του αρχικού μετεώρου που εισήλθε στη γήινη ατμόσφαιρα, έφτασαν στο έδαφος), καταγράφηκε το βράδυ στις 9/9 από αρκετούς παρατηρητές σε Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία και άλλες γειτονικές χώρες. Η πορεία του καταγράφηκε και από τις κάμερες του δικτύου Fripon (Fireball Recovery and InterPlanetary Observation Network, δηλαδή δίκτυο ανάκτησης μετεωριτών και διαπλανητικής παρατήρησης) στη Γαλλία και το φαινόμενο μέγεθός του υπολογίστηκε σε -10 (δηλαδή ήταν πρόσκαιρα φωτεινό όσο ένα «γεμάτο φεγγάρι» στον νυχτερινό ουρανό). 

 

Από τις καταγραφές, εκτιμήθηκε ότι το σημείο πτώσης του ήταν κοντά στην περιοχή Nancay της Γαλλίας. Ωστόσο, πριν αρχίσουν οι έρευνες για την αναζήτηση κάποιου κομματιού, κάτοικος από την περιοχή αυτή ανέφερε την πτώση πέτρας στο σπίτι της εκείνο το βράδυ και μάλιστα έχει και ηχητική καταγραφή (από κάμερα ασφαλείας) από τον θόρυβο που έκανε η πτώση. Το κομμάτι (βλέπε φωτογραφία) σύμφωνα με τις πρώτες αναλύσεις, ανήκει όντως σε μετεωρίτη και έχει σταλεί στο μουσείο φυσικής ιστορίας για περαιτέρω αναλύσεις.

 

Πηγή: ©FRIPON-VigieCiel (Με άδεια χρήσης) -- https://fireball.fripon.org/index.php και λεπτομέρειες εδώ: https://www.imo.net/listen-to-the-sound-of-sep-9.../

 

Περισσότερα, με λεπτομέρειες, σχήματα, γραφήματα και φωτογραφίες, για τα μετέωρα, τους μετεωρίτες, τους αστεροειδείς, την πιθανότητα πρόσκρουσης με τη Γη, και άλλα πολλά και ενδιαφέροντα, στους τόμους ΙΙ και ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα», τους οποίους μπορείτε να αποκτήσετε με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής από τη σελίδα μας με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Ραδιοτηλεσκόπιο Σεληνιακού Κρατήρα

Πόσοι από τους λάτρεις της (ράδιο)αστρονομίας, γνωρίζουν για το LCRT (Lunar Crater Radio Telescope ή Ραδιοτηλεσκόπιο Σεληνιακού Κρατήρα); Καταρχάς αποτελεί ένα φιλόδοξο σχέδιο και είναι ό,τι λέει το όνομά του: ένα ραδιοτηλεσκόπιο διαμέτρου 1.3 km, που θα βρίσκεται εγκατεστημένο σε έναν, κατάλληλα επιλεγμένο, κρατήρα (διαμέτρου 3-5 km) του φυσικού μας δορυφόρου. Για σύγκριση, το (κατεστραμμένο) ραδιοτηλεσκόπιο του Arecibo είχε διάμετρο 0.3 km και το FAST στην Κίνα 0.5 km.

 

Ένα τέτοιο τηλεσκόπιο θα μπορεί να προσφέρει έναν θησαυρό παρατηρήσεων οι οποίες δεν είναι εφικτές από τα ραδιοτηλεσκόπια της Γης. Θα μπορεί να παρατηρεί σε συχνότητες μικρότερες των 30 MHz, οι οποίες δεν μπορούν να διαπεράσουν το ιονοσφαιρικό πλάσμα της Γης, ερευνώντας για πρώτη φορά την κοσμολογική «Σκοτεινή Εποχή». Αυτή αναφέρεται στην εποχή πριν τη δημιουργία των πρώτων αστεριών στο Σύμπαν μας, παρατηρώντας έτσι τις διαδικασίες που οδήγησαν στη δημιουργία τους ή βρίσκοντας ίσως και κάποιες ενδείξεις για τη φύση της «σκοτεινής ύλης». Επίσης, η Σελήνη θα δρα ως φυσική «ασπίδα» απομονώνοντας το LCRT από παρεμβολές και «θόρυβο» στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα των παρατηρήσεών του. Παρεμβολές από τη Γη, τους δορυφόρους γύρω από αυτήν και από τον Ήλιο (βλ. πρώτο σχήμα, χαμηλά).

 

Γιατί, απλά δεν βάζουμε ένα ραδιοτηλεσκόπιο στο διάστημα, όπως το Hubble ή το JWST; Διότι τα ραδιοτηλεσκόπια θα πρέπει να είναι πολλές φορές μεγαλύτερα από τα προαναφερθέντα. Αυτό συμβαίνει διότι όσο μεγαλώνει το μήκος κύματος λ που παρατηρούμε, αντίστοιχα μεγαλώνει και ο δέκτης μας για να λαμβάνει αυτό το ηλεκτρομαγνητικό κύμα, σύμφωνα με την κυματική εξίσωση λ = c/f, με f την παρατηρούμενη συχνότητα και c την ταχύτητα του φωτός.

 

Στο δεύτερο σχήμα φαίνεται, εν συντομία, ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να στηθεί το πλέγμα για την τοποθέτηση του ραδιοτηλεσκοπίου με τη βοήθεια σεληνιακών rovers (ονομάζονται DuAxels). Για την αποστολή χρειάζεται ένα διαστημικό όχημα που θα περιέχει δυο προσεδαφιστές (landers). Ο ένας θα φέρει το πλέγμα του ανακλαστήρα και την κεραία του δέκτη του τηλεσκοπίου και θα οδηγηθεί στο κέντρο του κρατήρα. Ο άλλος θα οδηγηθεί στο χείλος του κρατήρα φέροντας μερικά DuAxels και εξοπλισμό τροφοδοσίας και επικοινωνιών.

 

Πριν προχωρήσει η κατασκευή του LCRT ωστόσο, η NASA προγραμματίζει ένα άλλο εγχείρημα για το 2025 (το LuSEE-Night), από το οποίο θα συγκεντρωθούν πολύτιμα δεδομένα για το πώς θα αντιμετωπιστούν θερμοκρασιακές (π.χ. τεράστιες θερμοκρασιακές διακυμάνσεις εκατοντάδων βαθμών Κελσίου) και άλλες προκλήσεις για το LCRT, ενώ θα κάνει και κάποιες πρώτες παρατηρήσεις προς την κοσμολογική «Σκοτεινή Εποχή» χρησιμοποιώντας αναπτυσσόμενες κεραίες που θα φέρει μαζί του.

 

Περισσότερα: https://www.nasa.gov/.../lunar_crater_radio_telescope/

 

Περισσότερα για τη διαστημική εξερεύνηση αλλά και τις ευρύτερες εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, στον τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα», τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!