Σάββατο 31 Ιουλίου 2021

Κρατώντας τον εγκέφαλό μας σε εκγρήγορση, καθυστερoύμε την εμφάνιση Alzheimer

Μία ακόμη έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Neurology, της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας, στις 14/7, συμπεραίνει πως, διατηρώντας τον εγκέφαλό μας σε εκγρήγορση, σε μεγάλες ηλικίες, είτε διαβάζοντας, είτε παίζοντας παιχνίδια μνήμης και γνώσεων, κ.α., μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση της νόσου Alzheimer ως και 5 έτη κατά μέσο όρο. Ένα ακόμη καλό, είναι πως δεν έχει σημασία η ηλικία έναρξης με ενασχολήσεις που διεγείρουν τη σκέψη. Αυτό μπορεί να γίνει και μετά τα 80.

 
Η έρευνα έγινε σε σχεδόν 2000 άτομα με μέση ηλικία τα 80 έτη. Τα υποκείμενα δεν είχαν Alzheimer όταν ξεκίνησε η έρευνα. Έπειτα, παρακολουθήθηκαν σε βάθος επταετίας, στη διάρκεια της οποίας έκαναν κάποιες απλές εξετάσεις που είχαν σχέση με τις γνωστικές τους λειτουργίες και τη δραστηριότητά τους με ενασχολήσεις όπως οι προαναφερθείσες, στην καθημερινότητά τους, αλλά και άλλα τεστ. Μέσα σε αυτά τα 7 έτη, 457 άτομα παρουσίασαν Alzheimer. Ο μέσος όρος της ηλικίας εμφάνισης της νόσου ήταν τα 89 έτη για όσους είχαν χαμηλή δραστηριότητα, ωστόσο όσοι είχαν υψηλή δραστηριότητα, καθυστέρησαν να εμφανίσουν κατά 5 έτη (μέσος όρος εμφάνισης τα 94). 
 
 

 

Παρασκευή 30 Ιουλίου 2021

Ο ρόλος της πρωτεΐνης TRPM7 στη μετάσταση του καρκίνου

Όταν κάποια καρκινικά κύτταρα αποχωρίζονται τον «μητρικό» καρκινικό όγκο που μπορεί να υπάρχει σε κάποιο μέρος του σώματος, εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και ταξιδεύουν και σε άλλα μέρη του σώματος, δημιουργώντας νέες «αποικίες». Μια ομάδα ερευνητών στο πανεπιστήμιο Johns Hopkins, ερεύνησε μια πρωτεΐνη που διαδραματίζει καίριο ρόλο στη διαδικασία εισόδου των καρκινικών αυτών κυττάρων στην κυκλοφορία του αίματος.

 
Συγκεκριμένα, η πρωτεΐνη TRPM7 «βοηθά» τα κύτταρα να αντιλαμβάνονται την αυξημένη ροή ρευστού (π.χ. αίματος) στο τέλος των αγγείων, με αποτέλεσμα να επιστρέφουν (και να διατηρούνται έτσι περιορισμένα) στην περιοχή του αρχικού όγκου. Η πρωτεΐνη αυτή, που φαίνεται να δρα ως «ανάχωμα» σε αυτή τη φάση της μετάστασης, εκδηλώνεται ελάχιστα στα καρκινικά κύτταρα, με αποτέλεσμα αυτά να ταξιδεύουν μέσα από μικροσκοπικά αγγεία και να εισέρχονται ανεμπόδιστα ακόμη και σε περιοχές με αυξημένη ροή. Στην έρευνα, δείχθηκε ότι η αύξηση της εκδήλωσης της πρωτεΐνης TRPM7 στα καρκινικά κύτταρα, αναστέλλει τη διάδοσή τους. Εφόσον τα κύτταρα αυτά, μπορούν να παραμείνουν περιορισμένα στον αρχικό όγκο, ο τελευταίος μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά και ο ασθενής να σωθεί.
 
Πρακτικά, η πρωτεΐνη αυτή δρα ως αισθητήριο της κυκλοφορίας του ρευστού στο κυκλοφορικό σύστημα. Είναι όπως όταν πάτε να ακουμπήσετε το χέρι σας στο καυτό μάτι της κουζίνας. Μόλις αισθανθείτε την υπερβολική ζέστη, αμέσως θα τραβήξετε το χέρι σας πίσω. Αυτό είναι το φυσιολογικό. Αυτό κάνει και η πρωτεΐνη αυτή, οδηγώντας τα κύτταρα να επιστρέφουν, όταν υπάρχει αυξημένη ροή. 
 
Στα καρκινικά κύτταρα, αυτό δεν λειτουργεί. Είναι σαν να ακουμπάτε το χέρι σας στο καυτό μάτι χωρίς να αισθάνεστε τη ζέστη, όπως λέει χαρακτηριστικά ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, ένας εκ των ερευνητών και συνεχίζει αναφέροντας πως, αν και θα χρειαστεί χρόνος ακόμη, είναι η πρώτη φορά που έχουμε μια καθαρή εικόνα για το ρόλο της συγκεκριμένης πρωτεΐνης σε ένα κρίσιμο βήμα της μετάστασης του καρκίνου.
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://advances.sciencemag.org/content/7/28/eabh3457
 
Εικόνα: Συμπεριφορά ενός φυσιολογικού κυττάρου. Αριστερά, το κύτταρο εισέρχεται σε ένα μικροσκοπικό κανάλι και όταν στην άκρη (πάνω) του καναλιού δεν υπάρχει ροή ρευστού, τότε βγαίνει από το κανάλι. Δεξιά, όταν στην άνω άκρη του καναλιού υπάρχει ροή ρευστού, τότε, υπό φυσιολογικές συνθήκες, το κύτταρο επιστρέφει. (Johns Hopkins University)
 

 

Κυριακή 25 Ιουλίου 2021

Εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης σε Αστρονομία και Ζωγραφική

Για να δούμε δυο ακόμη, πρόσφατες, εφαρμογές της (στενής) τεχνητής νοημοσύνης που διαθέτουμε σήμερα, σε δυο διαφορετικούς τομείς: την Αστρονομία και τη Ζωγραφική. Στην Αστρονομία βοήθησε, σε εικόνες μεγάλης κλίμακας του Σύμπαντος, να διαχωριστούν οι βαρυτικά παραμορφωμένοι γαλαξίες από τους φυσικά παραμορφωμένους (κάτι που ονομάζεται “shape noise”, στα ελληνικά θα μπορούσε να αποδοθεί ως «σχηματικός θόρυβος», «θόρυβος μορφής», «θόρυβος σχήματος»), ενώ στη Ζωγραφική συνεισέφερε στην αποκατάσταση της χαμένης περιφέρειας του αριστουργήματος “The Night Watch”, του Rembrandt. 

 
Στην Αστρονομία. Η διάκριση ανάμεσα σε μακρινά αντικείμενα (π.χ. γαλαξίες) των οποίων το σχήμα φαίνεται σε εμάς παραμορφωμένο (λόγω του φαινομένου των βαρυτικών φακών) και σε εκείνα που μοιάζουν παραμορφωμένα αλλά δεν είναι, αποτελεί ένα πολύ δύσκολο έργο. Για να επιτευχθεί η διάκριση αυτή, χρησιμοποιήθηκαν δυο συστήματα τεχνητής νοημοσύνης (δυο τεχνητά νευρωνικά δίκτυα, το G και το D στο παρακάτω σχήμα), τα οποία «έμαθαν» μαζί. 
 
Το ένα τροφοδοτούνταν με εικόνες περιοχών του Σύμπαντος, στους οποίους είχε προστεθεί τεχνητός «θόρυβος» και αυτό προσπαθούσε να αφαιρέσει τον θόρυβο με τον βέλτιστο τρόπο. Το άλλο έκανε σύγκριση ανάμεσα στις πραγματικές εικόνες και στις εικόνες που είχαν υποστεί επεξεργασία αποθορυβοποίησης από το πρώτο νευρωνικό δίκτυο, προσπαθώντας να βρει την «πραγματική» εικόνα. Το πρώτο νευρωνικό δίκτυο, μέσα από αυτή τη διαδικασία, στην οποία χρησιμοποιήθηκαν 25000 εικόνες, βελτιώθηκε μέχρι του σημείου όπου μπορούσε να αναπαράγει ακριβέστατες εικόνες αφαιρώντας τον ανεπιθύμητο θόρυβο.
 
Στη Ζωγραφική. Το έργο “The Night Watch” που χρονολογείται από το 1642, έχασε κάποια από τα περιφερειακά του τμήματα, όταν αυτά κόπηκαν, ώστε το υπόλοιπο έργο να προσαρμοστεί σε έναν τοίχο, στο δημαρχείο του Άμστερνταμ το 1715. Ωστόσο, ένα αντίγραφο αυτού του πίνακα, πριν κοπεί στις άκρες του, είχε ζωγραφίσει ένας άλλος Ολλανδός καλλιτέχνης, ο Gerrit Lundens.
 
Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα από το αντίγραφο, ένα τεχνητό νευρωνικό δίκτυο που είχε «εκπαιδευτεί» στο μοναδικό στυλ του Rembrandt, μετά από μακρά διαδικασία, κατάφερε να αναπαράγει τα χαμένα κομμάτια που είχαν κοπεί το 1715, αποκαθιστώντας, με μοναδική ακρίβεια, το σύνολο αυτού του μεγάλου έργου. Τα τμήματα που αποκαταστάθηκαν από το νευρωνικό δίκτυο, θα εκτεθούν τον Σεπτέμβριο, περιφερειακά του πρωτότυπου έργου στο Rijksmuseum του Άμστερνταμ.
 
Δημοσιευμένη Έρευνα για την αποθορυβοποίηση αστρονομικών εικόνων: https://academic.oup.com/.../articl.../504/2/1825/6219095...
 
Περισσότερα για την αποκατάσταση του έργου του Rembrandt: https://mymodernmet.com/rembrandt-the-night-watch-ai.../
 
Το αντίγραφο του Lundens με τις ευθείες να υποδεικνύουν τις τομές στο αρχικό έργο του Rembrandt το 1715: https://mymodernmet.com/.../the-night-watch-copy-gerrit...
 


 

Σάββατο 24 Ιουλίου 2021

Κεραυνός κοντά σε οχήματα

Ένα εντυπωσιακό βίντεο από κάμερα αυτοκινήτου, μας έρχεται από την περιοχή Ningbo της Κίνας, στις 4/7. Διαδοχικές εκκενώσεις εν ώρα καταιγίδας, καταγράφονται πολύ κοντά σε αυτοκίνητα. Το αυτοκίνητο με την κάμερα ακινητοποιείται, καθώς μετά τις εκκενώσεις δεν μπορούσε να συνεχίσει. 

 
Φυσικά, τόσο ο οδηγός του όσο και οι οδηγοί στα άλλα οχήματα, δεν έπαθαν το παραμικρό καθώς, όπως έχουμε δει και σε άλλες αναρτήσεις μας, το αγώγιμο αμάξωμα του οχήματος δρα ως προστατευτικός κλωβός Faraday για ό,τι είναι μέσα σε αυτόν. Να σημειωθεί εδώ πως, μια συνήθης παρερμηνεία είναι ότι «τα ελαστικά του αυτοκινήτου παρέχουν την προστασία», κάτι που δεν ισχύει.
 

 

Το βίντεο: https://fb.watch/73VnRTNSlp/

Παρασκευή 23 Ιουλίου 2021

'Ελεγχος δραστηριότητας νευρώνων μέσω φωτοφαρμακολογίας

Ερευνητές από το ινστιτούτο IBEC στην Καταλονία, σε συνεργασία με το ινστιτούτο Βιο-Ιατρικής IDIBAPS, πέτυχαν, για πρώτη φορά, να ελέγξουν τη δραστηριότητα νευρώνων του εγκεφάλου, χρησιμοποιώντας μόρια που ανταποκρίνονται στο φως. Κάτι παρόμοιο* είχαμε δει παλαιότερα σε ποντίκια (βλέπε άρθρο εδώ: https://fkp2100.blogspot.com/2019/07/blog-post.html). Η έρευνά τους δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Advanced Science στις 21/5.

 
*Στο άρθρο του παραπάνω συνδέσμου, εισερχόμαστε στον τομέα της οπτογενετικής, όπου και πάλι γίνεται χειρισμός/έλεγχος των νευρώνων με χρήση φωτός, ωστόσο αυτό γίνεται με τη βοήθεια γενετικής τροποποίησης. Δηλαδή, γενετικά τροποποιημένοι νευρώνες παράγουν φωτο-ευαίσθητες πρωτεΐνες, με αποτέλεσμα να μετατρέπονται σε "διακόπτες" και ενεργοποιούνται κάθε φορά που δέχονται φως.
 
Στην παρούσα έρευνα ωστόσο, ο έλεγχος των νευρώνων γίνεται με την εφαρμογή φωτοφαρμακολογίας, δηλαδή χρήσης φαρμάκων/χαπιών που είναι κατασκευασμένα έτσι, ώστε να παρέχουν την επιθυμητή φωτο-ευαισθησία, όπου και όποτε την θελήσουμε, αποφεύγοντας παρενέργειες.
 
Ο εγκέφαλός μας μπορεί να βρεθεί σε διάφορες καταστάσεις (σε διέγερση, σε κώμα, σε ύπνο, σε εγρήγορση, κ.α.), οι οποίες βασίζονται στην επικοινωνία μεταξύ δισεκατομμυρίων νευρώνων. Αυτό το δίκτυο των νευρώνων είναι και το θεμέλιο των αντιλήψεων, της μνήμης και της συμπεριφοράς του κάθε ανθρώπου. Συχνά αποκαλείται «μαύρο κουτί», καθώς δεν διαθέτουμε ακόμη τα εργαλεία για λεπτομερή μελέτη της συμπεριφοράς του νευρωνικού δικτύου του εγκεφάλου σε πραγματικό χρόνο. Ο έλεγχος της νευρωνικής δραστηριότητας παρέχει μια διέξοδο για αυτήν την επιστημονική έρευνα αλλά και για ασφαλείς και μη-επεμβατικές θεραπείες εγκεφαλικών βλαβών ή ασθενειών όπως η κατάθλιψη, διπολικών διαταραχών, αλλά και ασθενειών όπως εκείνη του Parkinson ή του Alzheimer. 
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/advs.202005027
 
Εικόνα: Έλεγχος των μεταβάσεων μεταξύ δυο διαφορετικών εγκεφαλικών καταστάσεων χρησιμοποιώντας μόριο που αποκρίνεται στο φως. (IBEC / IDIBAPS)
 

 

Κυριακή 18 Ιουλίου 2021

Σχέση μεταξύ του stress και των γκρίζων τριχών

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στις 22/6 στο επιστημονικό περιοδικό eLife, για πρώτη φορά αποδεικνύεται (και ποσοτικά) η σχέση μεταξύ ψυχολογικού stress και γκρίζου χρώματος στις τρίχες του κεφαλιού. Εκτός αυτού όμως, είναι και η πρώτη φορά που αποδεικνύεται ότι ένα ποσοστό των τριχών επανέρχονται σταδιακά στο κανονικό τους χρώμα (από το γκρίζο), σε συνθήκες μείωσης του stress. Μάλιστα, κατανοώντας τη διαδικασία που επιτρέπει σε μερικές τρίχες να αποκτήσουν το παλαιότερο «κανονικό» τους χρώμα, ίσως προσφέρει ενδείξεις για τη σύνδεση μεταξύ του stress και της γήρανσης (με απώτερο στόχο την αντιστροφή ή την αποτροπή της τελευταίας).

 
Καταρχάς, να σημειωθεί ότι οι τρίχες που έχουν ήδη βγει στην επιφάνεια δεν αλλάζουν χρώμα. Ωστόσο, το τμήμα που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια, επηρεάζεται από τις ορμόνες του stress αλλά και άλλους παράγοντες που αλληλεπιδρούν με το σώμα και τις σκέψεις μας. Στην έρευνα αυτή, χρησιμοποιήθηκε μια τεχνική φωτογράφισης υψηλής ανάλυσης εκατοντάδων τριχών και παρακολούθησής τους ανά ώρα, από 14 εθελοντές που διατηρούσαν και ημερολόγιο καταγραφών σχετικά με το stress που βίωναν ανά εβδομάδα.
 
Η συσχέτιση του stress με την αλλαγή χρώματος στις τρίχες, ήταν ευθεία και ισχυρή. Μάλιστα, υπήρχε περίπτωση ενός ατόμου που μετά από διακοπές είχε ένα μικρό τμήμα των τριχών του να επανέρχεται στο αρχικό του χρώμα (από γκρίζο). Επίσης, οι ερευνητές μέτρησαν και τα επίπεδα διαφόρων πρωτεϊνών στις τρίχες και πως αυτά διαφοροποιούνταν σε σχέση με τη χρωματική αλλαγή σε αυτές. Το ενδιαφέρον είναι ότι, ανάλογη έρευνα στα ποντίκια, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως, η απώλεια του αρχικού χρώματος στις τρίχες τους είναι μη-αντιστρεπτή, κάτι που δεν ισχύει για τον άνθρωπο, όπως αποδεικνύεται στην παρούσα έρευνα.
 
Πάντως, πέρα από ένα όριο, τα μαλλιά μας δεν μπορούν να επανέλθουν στο αρχικό τους χρώμα. Ένας 70ρης με γκρίζα μαλλιά, μειώνοντας το άγχος (που αυτό, έτσι και αλλιώς είναι ένας θεμελιώδης στόχος ζωής), δεν θα επαναφέρει ούτε ένα μικρό τμήμα των μαλλιών του στο αρχικό τους χρώμα.
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://elifesciences.org/articles/67437
 
Εικόνα: Από την παραπάνω έρευνα, Rosenberg et al. Η χρονική εξέλιξη του χρώματος ενός δείγματος 100 τριχών (κόκκινο για τις πιο σκουρόχρωμες, μπλε για τις πιο ανοιχτόχρωμες τρίχες), γυναικείων και αντρικών.
 

 

Σάββατο 17 Ιουλίου 2021

Τι είναι το 6G;

Αν και οι περισσότεροι χρησιμοποιούν ακόμη δίκτυα 4ης γενιάς (4G), ενώ ήδη προχωρά η εξάπλωση των δικτύων 5G, ας ρίξουμε ένα βλέμμα στα δίκτυα 6G που αναμένεται να τα χρησιμοποιούμε γύρω στο 2030. Ολογραφικές κλήσεις, εκτεταμένη πραγματικότητα (XR), ψηφιακοί δίδυμοι (digital twins) είναι μόνο μερικές από τις δυνατότητες του δικτύου 6ης γενιάς. 

 
Περισσότερα για τα δίκτυα 5ης και 6ης γενιάς, όπως και για πολλά άλλα που θα δούμε στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, μπορείτε να βρείτε στον τόμο ΙΙΙ του έργου μας «Τα φυσικά φαινόμενα» που μπορείτε να αποκτήσετε και από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής.
 

Παρασκευή 16 Ιουλίου 2021

Κεραυνός σε δέντρο στη Φλόριντα

Νοτιοδυτική Φλόριντα, ΗΠΑ, 29/6, και μια κάμερα ασφαλείας ενός σπιτιού καταγράφει την κεραυνοβόληση δέντρου, εν ώρα καταιγίδας. Ένα ακόμη βίντεο που αποδεικνύει πως, δεν πρέπει να αναζητούμε καταφύγιο κάτω από δέντρα και, γενικότερα, σημεία που εξέχουν κατακόρυφα σε σχέση με το περιβάλλον τους, καθώς συγκεντρώνουν μεγαλύτερες πιθανότητες να χτυπηθούν από κεραυνό.

 
Πηγή βίντεο: https://twitter.com/MattDevittWINK
 
Οδηγίες προστασίας από τους κεραυνούς: https://antisimvatikos.blogspot.com/2019/02/blog-post_3.html

Κυριακή 11 Ιουλίου 2021

Ιριδισμοί σε pileus

Από τα πιο όμορφα κάδρα που μπορεί να πετύχει ένας φωτογράφος στη φύση, είναι και αυτό εδώ που συνέβη στην Ταϊλάνδη στις 22/6. Πρόκειται για ιριδισμό ο οποίος συμβαίνει στην κορυφή ενός αναπτυσσόμενου καταιγιδοφόρου νέφους και συγκεκριμένα στο νέφος pileus (το νέφος που μοιάζει με κυκλικό καπέλο) που έχει δημιουργηθεί στην κορυφή του. Ο ήλιος σε «κατάλληλη» θέση πίσω από το νέφος, βοηθά στη δημιουργία των ιριδισμών.

 
Τα νέφη pileus είναι βραχύβια και δημιουργούνται πάνω από αναπτυσσόμενα, εν δυνάμει καταιγιδοφόρα νέφη. Το ισχυρό ανοδικό ρεύμα των τελευταίων ωθεί σε ανύψωση την αέρια μάζα πάνω από αυτά, μέχρι να συμπυκνωθεί, δημιουργώντας αυτό το, εντυπωσιακό πολλές φορές, «καπέλο». Η εμφάνισή του, είναι συχνά, αλλά όχι απόλυτα, οιωνός ισχυρών καταιγίδων, καθώς υποδεικνύει την ύπαρξη ισχυρών ανοδικών ρευμάτων.
 
Μάθετε περισσότερα για τις ισχυρές καταιγίδες, τα διάφορα είδη κεραυνών, το χαλάζι, το χιόνι, τους σίφωνες ξηράς και θαλάσσης, με εντυπωσιακές φωτογραφίες και από τη χώρα μας, διαγράμματα και σχήματα, στον τόμο Ι του έργου μας «Τα φυσικά φαινόμενα» που μπορείτε να αποκτήσετε με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής από τη σελίδα μας! Ρωτήστε μας!

Σάββατο 10 Ιουλίου 2021

Ακραίος καύσωνας στον Καναδά

Αναφερθήκαμε την περασμένη εβδομάδα, στο ακραίο κύμα καύσωνα που έπληξε τον Καναδά στα τέλη Ιουνίου, με μέγιστες θερμοκρασίες ως και 10 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα ρεκόρ όλων των εποχών για την περιοχή. Το Lytton στον δυτικό Καναδά, σημείωσε νέο ρεκόρ με 49.6 βαθμούς Κελσίου, κάτι που αντιστοιχεί σε περιοχές όπως η «Κοιλάδα του Θανάτου» στις νοτιοδυτικές ΗΠΑ. Για να γίνει χοντρικά αντιληπτό το μέγεθος αυτών των ρεκόρ, αν στη χώρα μας ξεπερνούσαμε το αντίστοιχο απόλυτο ρεκόρ (48 βαθμοί Κελσίου, τον Ιούλιο του 1977) κατά 10 βαθμούς, θα έπρεπε να δούμε θερμοκρασίες 58 βαθμών.
 
Η Κυβέρνηση του Καναδά, είχε εκδώσει μία αναλυτική έκθεση για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής εκεί (μπορεί να βρεθεί ολόκληρη εδώ: https://changingclimate.ca/national-issues/). Σε αυτήν, εκτός των άλλων, αναφέρεται ότι σε ένα σενάριο παγκόσμιας θέρμανσης κατά 2 βαθμούς Κελσίου ως το 2100, το Βανκούβερ θα βλέπει 5 ημέρες το χρόνο με μέγιστες θερμοκρασίες άνω των 30 βαθμών (όταν «κανονικά» έφτανε αυτή τη θερμοκρασία μια φορά κάθε 3 έτη). Φέτος, μόνο τη βδομάδα του καύσωνα, το Βανκούβερ ξεπέρασε αυτό το όριο για 4 συνεχείς μέρες. 
 
Επίσης, ο σταθμός του Fort Smith, καταγράφοντας θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών, πιθανότατα είναι ο πρώτος σταθμός επί Γης, πάνω από γεωγραφικό πλάτος 60 μοιρών, που περνά αυτό το θερμοκρασιακό όριο. 
 
Δυστυχώς, αυτό το κύμα καύσωνα οδήγησε σε πάνω από 500 αιφνίδιους θανάτους και ακόμη συνεχίζεται η καταμέτρηση. 
 
Στις εικόνες παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα νέα ρεκόρ στους διάφορους σταθμούς του Καναδά, μαζί με τα παλαιότερα, όπως και το πόσο μεγάλη απόκλιση από τον μέσο όρο είχε το «εκκωφαντικό» ρεκόρ των 49.6 βαθμών στο Lytton. 
 
Εικόνα χάρτη με τα ρεκόρ: Patrick Duplessis, Dalhousie University
 
Γράφημα θερμοκρασιών Lytton: Dr Robert Rohde, Berkeley Earth
 

Παρασκευή 9 Ιουλίου 2021

Νυχτερινά φωτεινά νέφη καταγράφονται για 1η φορά στην Ελλάδα!

Έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές στο παρελθόν στο φαινόμενο των νυχτερινών φωτεινών νεφών ή νυχαυγών νεφών (NLC, Noctilucent clouds) που αλλιώς ονομάζονται και πολικά μεσοσφαιρικά νέφη (PMC, Polar Mesospheric Clouds, καθώς προκύπτουν στη μεσόσφαιρα, σε ύψος 80 km περίπου). Μάλιστα, πριν λίγες μέρες είχαμε αναφερθεί και στην εμφάνισή τους στη Βαλένθια, στις 23/6, κάτι πολύ εντυπωσιακό καθώς η πόλη αυτή βρίσκεται σε γεωγραφικό πλάτος 34 μοιρών (και όπως έχουμε αναφέρει, αυτά, κατά κανόνα, εμφανίζονται σε περιοχές με γεωγραφικό πλάτος από 50 ως 65-70 μοίρες).

 
Το βράδυ της Παρασκευής (2/7) ωστόσο, έγινε η ιστορική πρώτη* καταγραφή και για τη χώρα μας (με φωτογραφίες και βίντεο), αυτών των ιδιόμορφων νεφών, από τον Δημήτρη Σαγιάκο και τον Χρήστο Ντουντουλάκη, στην Αρτέμιδα Αττικής, δηλαδή σε γεωγραφικό πλάτος 38 μοιρών. Μπορείτε να δείτε τις φωτογραφικές καταγραφές τους στην ανάρτηση αυτή, ενώ βίντεο από αυτά μπορούν να βρεθούν εδώ https://youtu.be/X526tLoXSNg και εδώ https://youtu.be/XYtdI4UgEDc. Σε αυτά τα βίντεο, φαίνεται τόσο η διαφορετική κίνηση των νεφών αυτών σε σχέση με τα «κανονικά» νέφη, όσο και το εντελώς διαφορετικό χρώμα τους (ανοιχτό γαλάζιο).
 
*Από όσο παρακολουθούμε τις καιρικές εξελίξεις και καταγραφές στη χώρα μας, δεν έχουμε δει καταγραφή νυχτερινών φωτεινών νεφών από άλλον. Πάντως, αν υπάρξει κάποιος με παλαιότερο υλικό, θα χαρούμε να το δούμε και να το παρουσιάσουμε εδώ.
 
Θυμίζουμε ότι αυτά τα νέφη είναι ορατά το καλοκαίρι και ιδιαίτερα τις βδομάδες γύρω από το θερινό ηλιοστάσιο, μετά τη δύση του Ηλίου ή πριν την ανατολή του. Φωτίζονται από αυτόν, ενώ αυτός βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα και αποκτούν ένα γαλάζιο/μπλε χρώμα, λόγω της απορρόφησης του ερυθρού μέρους του φάσματος του ηλιακού φωτός από το όζον της στρατόσφαιρας.
 
Αποτελούνται από υδρατμούς (προερχόμενους από χαμηλότερα ατμοσφαιρικά στρώματα ενδεχομένως με την ανυψωτική βοήθεια ατμοσφαιρικών βαρυτικών κυμάτων ή από αντιδράσεις υδροξυλίου με μεθάνιο) ενώ χρειάζονται και πυρήνες συμπύκνωσης (π.χ. σκόνη από μετέωρα ή από ηφαίστεια).
 
Τα νέφη αυτά, στο πέρασμα του χρόνου, παρατηρείται ότι εμφανίζονται πιο συχνά, είναι πιο έντονα και σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη (όπως φέτος σε Ισπανία, Ιταλία και τώρα και Ελλάδα). Εκτιμάται ότι σε αυτήν την τάση συνεισφέρουν και οι ανθρώπινες δραστηριότητες μέσω της παγκόσμιας θέρμανσης (π.χ. βλέπε κάποιες αντιπροσωπευτικές αναφορές περί αυτού εδώ https://eos.org/.../climate-change-is-making-night... όπως και εδώ https://www.theguardian.com/.../rare-night-clouds-may-be...)
 
Ο Δημήτρης Σαγιάκος τα είχε καταγράψει και παλαιότερα, στο Βερολίνο, στην έξαρση που είχαν αυτά το καλοκαίρι του 2019 (βλέπε εδώ https://flic.kr/p/2m7r41V και εδώ https://flic.kr/p/2gkp7E6). 
 
Christos Doudoulakis Photography: https://doudoulakis.blogspot.com/
 
Dimitris Sagiakos Photography: https://www.facebook.com/dsnaturephotography
 


 

Κυριακή 4 Ιουλίου 2021

Έργο τέχνης το δέλτα Yukon – Kuskokswim

Στη δορυφορική αυτή φωτογραφία, βλέπουμε ένα από τα μεγαλύτερα δέλτα του πλανήτη, το δέλτα Yukon – Kuskokswim, στη δυτική πλευρά της Αλάσκας, όπου ο ποταμός Yukon εκβάλλει στη θάλασσα Bering.

 
Πραγματικό έργο τέχνης, αυτή η φωτογραφία ελήφθη στις 29/5 από τον δορυφόρο LandSat 8 και, εκτός των άλλων, μας βοηθά να ξεχωρίσουμε τις περιοχές με βλάστηση (πράσινες) από τις «νεκρές» περιοχές (καφέ) που περιέχουν ό,τι αναπτύχθηκε την περασμένη χρονιά κυρίως, και τις περιοχές πλούσιες σε φερτά υλικά και ιζήματα (βαθύτερο καφέ). 
 
Το δέλτα αυτό, όπως και τα περισσότερα στον πλανήτη μας, σχηματίστηκε μέσα στα τελευταία 10000 έτη και έχει σμιλευτεί από τον πάγο και το νερό. Η ημερομηνία που ελήφθη αυτή η φωτογραφία, βρίσκεται εντός μιας μεταβατικής περιόδου για το συγκεκριμένο δέλτα, το οποίο πρασινίζει σε μεγαλύτερη έκταση όσο οδεύουμε προς το καλοκαίρι εκεί.
 
Φωτογραφία: NASA / LandSat 8 (OLI)
 

 

Σάββατο 3 Ιουλίου 2021

Περιβαλλοντική καταστροφή στη θάλασσα του Μαρμαρά

Αυτή η αποκρουστική γλοιώδης βλέννα που έχει καλύψει μεγάλο τμήμα της επιφάνειας της θάλασσας του Μαρμαρά στην Τουρκία, εδώ και βδομάδες, και έκανε το γύρο των ειδησεογραφικών πρακτορείων, προκαλεί ανησυχία και στους επιστήμονες. 

 
Αυτό το υλικό είναι το αποτέλεσμα συνύπαρξης πολλών ευνοϊκών παραγόντων, όπως του καλού καιρού, της αυξημένης επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας, και της μόλυνσης των υδάτων με μη-επεξεργασμένα λύματα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Παλαιότερη έρευνα (2009) σχετικά με την εμφάνιση τέτοιων καταστάσεων στη Μεσόγειο, είχε συμπεράνει πως η αύξηση της επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας συνεισφέρει στην εκθετική αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ανάλογων περιστατικών και πως, στην εποχή της κλιματικής αλλαγής αυτά θα τα αντιμετωπίζουμε συχνότερα. 
 
Η κατάσταση αυτή θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σύντομα, καθώς απειλεί και τη Μαύρη Θάλασσα, ενώ σκοτώνει θαλάσσιους οργανισμούς με διάφορους τρόπους (αυτή η γλίτσα δρα ως κόλλα παγίδευσης αλλά μειώνει και το ποσοστό οξυγόνου στο νερό της περιοχής προκαλώντας ασφυξία στους οργανισμούς που ζουν σε αυτό) καταστρέφοντας το οικοσύστημα της περιοχής. Μαζικοί θάνατοι ψαριών και καταστροφές σε κοράλλια και σπόγγους είναι η εικόνα που μεταφέρουν οι δύτες.
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0007006
 
Εικόνες από τη θάλασσα του Μαρμαρά: https://apnews.com/.../middle-east-europe-science-climate...
 

 

Παρασκευή 2 Ιουλίου 2021

Νυχτερινά φωτεινά νέφη στη Βαλένθια!

 

Νυχτερινά φωτεινά νέφη (noctilucent clouds), όπως τα κατέγραψε κάμερα ξενοδοχείου στη Σεβίλλη της Ισπανίας στις 21/6 τα ξημερώματα. Είναι πολύ σπάνιο γεγονός, η εμφάνισή τους σε τόσο μικρό γεωγραφικό πλάτος (34 μοίρες βόρεια). Εθεάθησαν και καταγράφηκαν και σε άλλες περιοχές στην Ισπανία και την Ιταλία σε χαμηλά γεωγραφικά πλάτη επίσης. Να σημειωθεί ότι στην ίδια κάμερα εμφανίστηκαν και πάλι το ξημέρωμα στις 23/6.
 
Πρόκειται για ένα στρώμα αραιών νεφών που βρίσκεται σε πολύ μεγαλύτερο ύψος, γύρω στα 80 km, σε σχέση με τα «συμβατικά» νέφη της τροπόσφαιρας που όλοι γνωρίζουμε. Είναι ορατά σε σχετικά μεγάλα γεωγραφικά πλάτη (μεταξύ 50o και 70o), το καλοκαίρι και ιδιαίτερα την περίοδο γύρω από το θερινό ηλιοστάσιο, μετά τη δύση του Ηλίου ή πριν την ανατολή του (όπως στην παρούσα φωτογραφία). 
 
Φωτίζονται από αυτόν, ενώ αυτός βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα και αποκτούν ένα μπλε/γαλάζιο χρώμα συνήθως, λόγω της απορρόφησης του ερυθρού μέρους του φάσματος του ηλιακού φωτός από το όζον της στρατόσφαιρας. Στη φωτογραφία μπορείτε να τα διακρίνετε στη μέση και ψηλά δεξιά, ενώ τα σκοτεινά νέφη δεξιά και χαμηλά είναι τα γνωστά «συνηθισμένα» τροποσφαιρικά νέφη.
 
Χρειάζονται ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες για να σχηματιστούν (από -120 βαθμούς Κελσίου και χαμηλότερα), ώστε να ευνοείται η ύπαρξη παγοκρυστάλλων διαμέτρου ~0.1 μικρομέτρων. Επίσης, θα πρέπει να υφίστανται υδρατμοί (προερχόμενοι από χαμηλότερα ατμοσφαιρικά στρώματα ενδεχομένως με την ανυψωτική βοήθεια ατμοσφαιρικών βαρυτικών κυμάτων ή από αντιδράσεις υδροξυλίου με μεθάνιο) και πυρήνες συμπύκνωσης (π.χ. σκόνη από μετέωρα ή από ηφαίστεια).
 
Τα νέφη αυτά, στο πέρασμα του χρόνου, παρατηρείται ότι εμφανίζονται πιο συχνά, είναι πιο έντονα και σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη. Πιθανολογείται η συνεισφορά και της παγκόσμιας θέρμανσης σε αυτή τη μεταβολή.
 
Μάθετε για αυτά τα νέφη, όπως και για αναρίθμητα άλλα φαινόμενα στην ατμόσφαιρα της Γης και όχι μόνο, στον τόμο Ι του έργου μας «Τα φυσικά φαινόμενα», τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε με έκπτωση και χωρίς έξοδα αποστολής από τη σελίδα μας! Ρωτήστε μας!