Με αφορμή ερώτηση φίλων της σελίδας περί των δολινών και των ακραία χαμηλών θερμοκρασιών που έχουν καταγραφεί σε αυτές, αφιερώνουμε αυτήν την ανάρτηση σε μια δολίνη που βρίσκεται στην Κεχρωτή, στο Μαίναλο Αρκαδίας, στα 1650 m μέτρα περίπου.
Οι δολίνες είναι φυσικοί γεωλογικοί σχηματισμοί που έχουν προκύψει από την κατάρρευση της οροφής σπηλαίων ή της διάβρωσης του υπεδάφους από υπόγεια ύδατα (βλέπε τοπογραφία Karst, στον τόμο Ι του έργου μας «Τα φυσικά φαινόμενα»). Έτσι προκύπτει ένα κοίλωμα περίπου κυκλικής διατομής με βάθος ως και δεκάδες ή εκατοντάδες μέτρα (π.χ. η δολίνη στην Κεχρωτή έχει βάθος άνω των 30 μέτρων).
Αυτά τα κοιλώματα, σε ορεινές κρύες περιοχές, ιδιαίτερα σε ανέφελες νύχτες χωρίς αέρα, μετά από ψυχρές εισβολές, φιλοξενούν στη βάση τους τις ψυχρότερες και πυκνότερες αέριες μάζες που βυθίζονται (ο θερμός αέρας ανυψώνεται και ο ψυχρός βυθίζεται) και εγκλωβίζονται εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, αποκομμένες από την περιβάλλουσα ατμοσφαιρική κυκλοφορία. Η ξαστεριά σε τέτοιες νύχτες, βοηθά στην περαιτέρω ψύξη λόγω ακτινοβολίας. Μια τέτοια νύχτα ήταν και η 17/1/2012, οπότε και καταγράφηκε η θερμοκρασία ρεκόρ (για τη δολίνη αυτή) των -35.3 βαθμών Κελσίου, από τον μετεωρολογικό σταθμό του ΕΑΑ (Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών) που είχε τοποθετηθεί εκεί από το 2011.
Η ψύξη λόγω ακτινοβολίας, είναι η εκπομπή θερμότητας (υπέρυθρης ακτινοβολίας) από το έδαφος της Γης προς το διάστημα. Όσο πιο «ανεμπόδιστα» συμβαίνει αυτή η εκπομπή (νύχτες χωρίς νέφη να ανακλούν μέρος της ακτινοβολίας/θερμότητας αυτής ξανά πίσω προς τη Γη και χωρίς άνεμο να προκαλεί ανάμειξη των αερίων μαζών), τόσο πιο αποτελεσματική είναι η ψύξη. Αυτός είναι και ο λόγος που μπορεί να εμφανιστεί πάχνη/παγετός σε ακάλυπτες (ως προς τον νυχτερινό ουρανό) επιφάνειες, παρόλο που η θερμοκρασία δεν έχει πέσει κάτω από το 0 (αρκεί βέβαια να μην είναι υψηλή).
Μάλιστα, αυτός ήταν ένας φυσικός τρόπος κατασκευής πάγου για ψύξη στο Ιράν και τις Ινδίες τα παλιότερα χρόνια. Ορισμένα σπίτια, είχαν κάποια ρηχά ακάλυπτα κοιλώματα, επίτηδες κατασκευασμένα, σε σκιερά μέρη, σαν τη βάση μιας δολίνης δηλαδή, ώστε να εκμεταλλεύονται την ψύξη λόγω ακτινοβολίας, σε ανέφελες, κρύες νύχτες. Γέμιζαν αυτά τα κοιλώματα με νερό τη νύχτα, και το πρωί αυτό είχε παγώσει, παρόλο που η θερμοκρασία του αέρα ήταν λίγους βαθμούς πάνω από το 0.
Περισσότερα εδώ για τα δεδομένα της Κεχρωτής από το ΕΑΑ: https://www.meteo.gr/article_view.cfm?entryID=488
«Ψυγεία» στο Ιράν: https://www.fieldstudyoftheworld.com/persian-ice-house.../
Περί δολινών και ρεκόρ θερμοκρασιών, αλλά και άλλες πληροφορίες επί του θέματος: https://kolydas.eu/.../%CF%84%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%BD.../
Φωτογραφία: Παράδειγμα εντυπωσιακής δολίνης στην Κροατία -- Πηγή: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:RedLakeCroatia.JPG
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου