Παρασκευή 31 Οκτωβρίου 2025

Απόπειρες αφαίρεσης των PFAS - παντοτινών χημικών από το περιβάλλον

Για τα «παντοτινά χημικά» (forever chemicals ή PFAS) στα οποία έχουμε αφιερώσει και άλλες αναρτήσεις στο παρελθόν (π.χ. https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/posts/776918951112102) και τα οποία αποτελούν μια μεγάλη ομάδα συνθετικών χημικών που χρησιμοποιούνται σε ό,τι αντικείμενο θέλουμε να είναι αντί-κολλητικό, υδροφοβικό (π.χ. σκεύη, ρούχα, καλλυντικά, κ.α.), ήδη υπάρχει μια μεγάλη εκστρατεία για να βρεθούν τρόποι αποτελεσματικής αφαίρεσής τους από το περιβάλλον. Αυτό, διότι προσφάτως βρέθηκε ότι σε μεγάλες δόσεις συνδέονται με σοβαρά προβλήματα υγείας τα οποία συμπεριλαμβάνουν και συγκεκριμένα είδη καρκίνου, προβλήματα στο συκώτι, στον θυρεοειδή κ.α. Το πρόβλημα με αυτά είναι ότι είναι δεν αποσυντίθενται (για αυτό και ονομάζονται «παντοτινά») με αποτέλεσμα να τα ανιχνεύουμε παντού στον πλανήτη, ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα μέρη (π.χ. Ανταρκτική) και φυσικά σε όλη την τροφική αλυσίδα αλλά και στο βρόχινο νερό.

 
Ερευνητές στο κολλέγιο Μηχανικής “Nebraska–Lincoln” ανακάλυψαν ότι ένα κοινό φωτοσυνθετικό βακτήριο, το Rhodopseudomonas palustris, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην παραπάνω εκστρατεία, καθώς μπορεί και απορροφά PFOA (μια ομάδα «παντοτινών χημικών») εντός της κυτταρικής μεμβράνης του σε ποσοστό ως και 44% εντός 20 ημερών, το οποίο είναι ένα εξαιρετικό πρώτο βήμα αν σκεφτείτε ότι μέχρι στιγμής δεν έχουμε τρόπο αφαίρεσής τους από το περιβάλλον. Η συγκεκριμένη λύση είναι απλή, φθηνή και μη-ενεργοβόρα. 
 
Αυτό αποτελεί ένα πρώτο βήμα, καθώς υπάρχουν ακόμη κάποιες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Μία από αυτές είναι ότι το απορροφηθέν PFOA στη συνέχεια απελευθερώνεται και πάλι στο περιβάλλον μέσω κυτταρόλυσης (ρήξης της μεμβράνης όπου είχε απορροφηθεί το PFOA). Επομένως, το χρονικό παράθυρο δράσης είναι περιορισμένο αν δεν υπάρξει κάποια (γενετική) τροποποίηση στο βακτήριο. Η ομάδα εργάζεται προς αυτήν την κατεύθυνση, όπως και προς την αύξηση της αποτελεσματικότητας του βακτηρίου.
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://pubs.rsc.org/.../articlehtml/2025/va/d5va00106d
 
Σχήμα διαδρομών των «παντοτινών χημικών»: https://flic.kr/p/2ohfmyT
 
Περισσότερα για τις εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στον συναρπαστικό τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025

Δυο διαφορετικές διαστημικές εκδοχές τις ίδιας έκλειψης

Δυο διαφορετικές διαστημικές εκδοχές τις ίδιας έκλειψης! Πρόκειται για την ηλιακή έκλειψη που έγινε στη Γη στις 20/4/2023. Η μία φωτογραφία, άκρως εντυπωσιακή, δείχνει ταυτόχρονα την αιτία (Σελήνη, η γεμάτη κρατήρες επιφάνειά της στα δεξιά του κάδρου) και το αποτέλεσμά της πάνω στη Γη (σκιά – έκλειψη Ηλίου για τους… γήινους, λίγο βορειότερα της Αυστραλίας, τη στιγμή της λήψης). Αυτή η φωτογραφία ελήφθη από το Hakuto-R lander της Ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας (JAXA), το οποίο συνετρίβη λόγω τεχνικού σφάλματος λίγες ώρες αργότερα.

 
Σχεδόν την ίδια στιγμή, ο δορυφόρος DSCOVR της ωκεανογραφικής υπηρεσίας των ΗΠΑ (NOAA), μας «χάριζε» τη δική του οπτική για αυτό το φαινόμενο. Ο DSCOVR αποτελεί δορυφόρο παρατήρησης διαστημικού καιρού αλλά και διαφόρων παραμέτρων της γήινης ατμόσφαιρας.
 
Περισσότερα για τις εκλείψεις αλλά και όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά φυσικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 


 

Σάββατο 25 Οκτωβρίου 2025

Μικροσκοπικό βίο-εμπνευσμένο μαλακό μαγνητικό ρομπότ για εύκολη ενδοσκόπηση

Η γαστρεντερική οδός στο σώμα μας είναι «υπεύθυνη» για τη χώνεψη των τροφών, την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και την απόρριψη των περιττών. Τις τελευταίες δεκαετίες, η εμφάνιση καρκίνων εκεί, έχει αυξηθεί σημαντικά. Ο τρόπος που διαθέτουμε σήμερα για τη διάγνωση και αντιμετώπισή τους, βασίζεται στην ενδοσκόπηση, η οποία είναι μια όχι ευχάριστη διαδικασία για τον εξεταζόμενο, ενώ αρκετές φορές είναι δύσκολο να φτάσει σε πολύ βαθιά σημεία.

 
Οι επιστήμονες διαρκώς προσπαθούν να φτιάξουν μια εναλλακτική και αποτελεσματική διαδικασία που θα αντικαταστήσει τη σημερινή μορφή της ενδοσκόπησης. Ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Macau στην Κίνα, παρουσίασαν στο επιστημονικό περιοδικό “International Journal of Extreme Manufacturing” τον Σεπτέμβριο, ένα μικροσκοπικό βίο-εμπνευσμένο μαλακό μαγνητικό ρομπότ (με μέγεθος 10-30 χιλιοστά) το οποίο μιμείται την κίνηση αραχνοειδών. 
 
Μπορεί να γίνει χειρισμός του με την εφαρμογή εξωτερικού μαγνητικού πεδίου, με αποτέλεσμα να μην χρειάζεται να φέρει κινητήρα. Επίσης, είναι ευέλικτο, γρήγορο (κινείται με ταχύτητα μερικών δεκάδων χιλιοστών ανά δευτερόλεπτο), κατασκευασμένο από παραμορφώσιμα υλικά (κάτι που μειώνει κατά πολύ την πιθανότητα τραυματισμού των ιστών κατά την πλοήγησή του στο εσωτερικό του σώματος), μπορεί να σκαρφαλώσει σε επικλινείς επιφάνειες, και να μεταφέρει φάρμακα με ακρίβεια σε συγκεκριμένα σημεία.
 
Το επόμενο βήμα είναι να βελτιωθεί περαιτέρω, να δοκιμαστεί και σε ζωντανά ζώα αλλά να χρησιμοποιηθεί και σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, προσφέροντας μια εναλλακτική, αποδοτική και λιγότερο επεμβατική διαδικασία για τη διάγνωση και θεραπεία των καρκίνων του γαστρεντερικού.
 
 
Πολλά περισσότερα και πολύ ενδιαφέροντα για την ιατρική του μέλλοντος, όπως και πολλά άλλα θέματα, θα βρείτε στον πιο συναρπαστικό τόμο της τριλογίας, τον τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2025

Μακροζωΐα: Γονιδιακή τύχη + καλή ποιότητα ζωής

Η Maria Branyas Morera ήταν επιβεβαιωμένα στην πρώτη δεκάδα των γηραιότερων ανθρώπων στον πλανήτη και απεβίωσε στις 19/8/2024 σε ηλικία 117 ετών, στο Olot της Καταλονίας. Αυτές οι εξαιρετικές περιπτώσεις εξετάζονται από τους επιστήμονες, ώστε να μάθουμε περισσότερα για το γήρας, και να επιδιώξουμε μια καλύτερη και ποιοτικότερη ζωή, απαλλαγμένη από ασθένειες και πόνο για όσους περισσότερους γίνεται.

 
Εν ολίγοις η περίπτωσή της είναι εν μέρει «γονιδιακή τύχη» αλλά και καλή (μεσογειακή) διατροφή, συστηματική άσκηση, όπως και καλή ποιότητα ζωής με διάβασμα βιβλίων, παιχνίδι με τους σκύλους της αλλά και ποιοτικό χρόνο με φίλους, συγγενείς και τις δυο κόρες της (άνω των 90 ετών).
 
Οι ερευνητές πήραν αρκετές φορές δείγματα από το αίμα, το σάλιο, τα ούρα και τα κόπρανά της, τα οποία παρείχαν πληροφορίες για τη μοναδική φυσιολογία της, συμπεριλαμβανομένης της γενετικής, του μεταβολισμού και του μικροβιώματος του εντέρου της. Κάποια χαρακτηριστικά που βρήκαν ήταν ότι, για παράδειγμα τα τελομερή της ήταν πάρα πολύ μικρά. Αυτά μικραίνουν καθώς μεγαλώνουμε. Τα ασυνήθιστα μικρά τελομερή έχουν συνδεθεί με διάφορες ασθένειες που έχουν να κάνουν με το γήρας, ωστόσο η Branyas έχαιρε άκρας υγείας, κάτι που μας δείχνει ότι τα πολύ μικρά τελομερή δεν συνδέονται απόλυτα με ασθένειες.
 
Από γονιδιακής άποψης, στο γονιδιώμα της Branyas βρέθηκαν γενετικές παραλλαγές που προστατεύουν από καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη και απώλεια γνωστικής λειτουργίας. Επίσης, είχε εκείνα τα γονίδια που έχουν συνδεθεί με την ακραία μακροζωία, τουλάχιστον σε άλλα ζώα. Από την άλλη, δεν βρήκαν εκείνες τις παραλλαγές που σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι υπεύθυνες για παθήσεις όπως το Alzheimer. Και το αίμα της ωστόσο, ήταν εξαιρετικό. Μόνιμα χαμηλές τιμές «κακής» χοληστερόλης και υψηλές τιμές «καλής» χοληστερόλης, κάτι που υποδεικνύει αποτελεσματικό μεταβολισμό λιπιδίων.
 
Οι δείκτες φλεγμονής ήταν χαμηλοί, ενώ στα 113 της ήταν η γηραιότερη γυναίκα στην Ισπανία που είχε COVID-19 και επέζησε. Σχετικά με την έλλειψη φλεγμονών, οι ερευνητές θεωρούν ότι θα μπορούσε να υπάρχει μια συσχέτιση με την διατροφή της και συγκεκριμένα με τις 3 μερίδες γιαουρτιού που λάμβανε καθημερινά. Αυτές πιθανότατα οδήγησαν σε αυξημένα επίπεδα του βακτηρίου Bifidobacterium, που συνέβαλε στο υγιέστατο και «νεανικό» μικροβίωμα του εντέρου. 
 
Η Branyas γεννήθηκε στις 4/3/1907 και στη φωτογραφία απεικονίζεται σε ηλικία 18 ετών, το 1925.
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://doi.org/10.1016/j.xcrm.2025.102368
 
Πολλά περισσότερα και πολύ ενδιαφέροντα για τη μακροζωία, τις τελευταίες εξελίξεις σε αυτόν τον τομέα, τους φυσικούς και τεχνητούς τρόπους για την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, την αποτροπή εκδήλωσης ασθενειών όπως και πολλά περισσότερα, στον πιο συναρπαστικό τόμο της τριλογίας, τον τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2025

Ανθρωπογενή νυχτερινά φωτεινά νέφη

Τα ανθρωπογενή νυχτερινά φωτεινά νέφη (ή νυχαυγή νέφη, noctilucent clouds ή NLCs στα αγγλικά), είναι ένα σχετικά σύνηθες φαινόμενο στον ουρανό της Florida στις ΗΠΑ. Εδώ βλέπουμε μία ακόμη περίπτωση πάνω από την Tampa, τα ξημερώματα στις 18/9 μετά την εκτόξευση ενός πυραύλου Falcon 9 της SpaceX. Δημιουργείται συχνά σε τέτοιες εκτοξεύσεις χάρη στη μεταφορά υδρατμών και μικροσωματιδίων από τον πύραυλο σε αυτά τα ύψη (~80 km) της ατμόσφαιρας.

 
Τα νυχτερινά φωτεινά νέφη τα έχουμε δει και σε παλαιότερες αναρτήσεις μας. Πρόκειται για ένα στρώμα αραιών νεφών που βρίσκεται σε πολύ μεγαλύτερο ύψος, γύρω στα 80 km, σε σχέση με τα γνώριμα νέφη της τροπόσφαιρας (~5-15 km) με τα οποία είμαστε όλοι εξοικειωμένοι. Είναι ορατά σε σχετικά μεγάλα γεωγραφικά πλάτη (συνήθως μεταξύ 50o και 70o αν και σε σπάνιες περιπτώσεις καταγράφονται και σε χαμηλότερα πλάτη, π.χ. και στην Ελλάδα το 2021: https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/posts/1015982749208483), το καλοκαίρι μετά τη δύση του Ηλίου. Τα νέφη αυτά φωτίζονται από τον ήλιο, ενώ αυτός βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα και αποκτούν ένα χαρακτηριστικό μπλε χρώμα, λόγω της απορρόφησης του ερυθρού μέρους του ορατού φάσματος του ηλιακού φωτός από το όζον της στρατόσφαιρας.
 
Χρειάζονται ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες για να σχηματιστούν (από –120 βαθμούς Κελσίου και χαμηλότερα), ώστε να ευνοείται η ύπαρξη παγοκρυστάλλων διαμέτρου ~0.1 μικρομέτρων. Επίσης, θα πρέπει να υφίστανται υδρατμοί (προερχόμενοι από χαμηλότερα ατμοσφαιρικά στρώματα ενδεχομένως με την ανυψωτική βοήθεια ατμοσφαιρικών βαρυτικών κυμάτων ή από αντιδράσεις υδροξυλίου με μεθάνιο ή από πυραύλους όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση της φωτογραφίας) και πυρήνες συμπύκνωσης (π.χ. σκόνη από μετέωρα ή από ηφαίστεια).
 
Έχουμε δει και άλλα ατμοσφαιρικά φαινόμενα να παράγονται από εκτοξεύσεις πυραύλων παλιότερα, όπως η «ιονοσφαιρική οπή» (https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/posts/736485855155412) και η «λευκή σπείρα» (https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/videos/1690676914724015/).
 
Πηγή: Lynne Carr - https://x.com/sandkeytiki
 
Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2025

Σύνδεση μικροβίων του στόματος με αύξηση πιθανοτήτων εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος

Όσοι χρειάζονται ένα περαιτέρω κίνητρο για να προσέχουν περισσότερο την υγιεινή του στόματός τους, τότε τα συμπεράσματα της έρευνας που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό “JAMA Oncology”, στα μέσα Σεπτέμβρη είναι το καταλληλότερο. Γενικότερα έχουμε δει πολλές έρευνες να συνδέουν την κακή υγιεινή του στόματος με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης διαφόρων παθήσεων αργότερα (από Alzheimer μέχρι διάφορους τύπους καρκίνου). Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν παρουσιάζεται μόνο η συσχέτιση μεταξύ κακής στοματικής υγιεινής και καρκίνου του παγκρέατος, αλλά ταυτοποιούνται και τα «υπεύθυνα» μικρόβια.

 
Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα έγινε με χρήση ιατρικών δεδομένων από δυο άλλες έρευνες σε 122000 αμερικανούς από όλη την επικράτεια, για πολλά χρόνια συγκεντρώνοντας και δεδομένα για τον τρόπο ζωής, τη διατροφή αλλά και άλλους παράγοντες που συνδιαμορφώνουν την πιθανότητα εμφάνισης διαφόρων ειδών καρκίνου. Στη συνέχεια, επελέγησαν 445 άτομα που εμφάνισαν καρκίνο του παγκρέατος και αναλύθηκε το σάλιο τους, ενώ επελέγησαν και 445 άτομα τυχαία, ως ομάδα ελέγχου, τα οποία δεν είχαν εμφανίσει κάποιο είδος καρκίνου.
 
Με αυτόν τον τρόπο βρέθηκαν 24 είδη βακτηρίων και μυκήτων που, συνολικά αύξαναν το ρίσκο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος. Τρία από αυτά είχαν ήδη αναγνωριστεί ως αίτιο εμφάνισης της περιοδοντικής νόσου παλαιότερα. Τελικά, το σύνολο αυτών των μικροβίων αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης του συγκεκριμένου καρκίνου κατά 3.5 φορές περίπου σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Για μία ακόμη φορά, γίνεται σαφές ότι το βούρτσισμα και το νήμα για τα δόντια, έχουν προστατευτικό ρόλο όχι μόνο για τα δόντια αλλά και για ολόκληρο τον οργανισμό. 
 
 
Περισσότερα για τις εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στον συναρπαστικό τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 2025

Σπάνια οπτικά φαινόμενα στην Ιαπωνία

Μια απλή και συνηθισμένη άλως 22 μοιρών; Ναι, αλλά όχι μόνο! Αυτό το θέαμα μπορούσε να απολαύσει κάποιος στις 18/9 στο Kunigami της Ιαπωνίας και εδώ υπάρχει κάτι σπάνιο, αρκεί να κρύψει κάποιος το έντονο ηλιακό φως πίσω από το χέρι του ή κάποιο εμπόδιο όπως σε αυτή τη φωτογραφία. 

 
Ξεκινώντας από το κέντρο, όπου βρίσκεται ο Ήλιος, ο πλησιέστερος κύκλος σε αυτόν, είναι η σπάνια άλως των 9 μοιρών. Στη διπλάσια απόσταση βρίσκονται ακόμη δυο φωτεινές περιφέρειες πολύ κοντά η μία με την άλλη που αντιστοιχούν στην άλω των 18 και 22 μοιρών αντίστοιχα. Υπάρχουν και εκείνες των 20 και 24 μοιρών αλλά είναι ιδιαίτερα αμυδρές για να φανούν εδώ. Την ύπαρξη εκείνης των 24 μοιρών ίσως τη «μαρτυρά» ο ιριδισμός που βρίσκεται χαμηλά κάτω δεξιά στο θυσανόστρωμα και είναι ξεκάθαρα στην εξωτερική πλευρά της κλασικής άλω των 22 μοιρών (άρα πρόκειται για διαφορετική άλω με μεγαλύτερο γωνιακό άνοιγμα).
 
Για να σχηματιστούν αυτά τα πολύ σπάνια φαινόμενα (άλως 9, 18, 20, 24 μοιρών) χρειάζεται η παρουσία πυραμιδοειδών παγοκρυστάλλων εξαγωνικής διατομής με ή χωρίς έναν ενδιάμεσο κορμό παράλληλων πλευρών. Οι ηλιακές ακτίνες διαθλώνται εισερχόμενες και εξερχόμενες από τις πλευρές των παγοκρυστάλλων οι οποίες έχουν διάφορες γωνίες μεταξύ τους, οδηγώντας έτσι σε γωνιακές αποκλίσεις των ηλιακών ακτίνων ίσες με 9, 18, 20, 24 μοίρες αλλά υπάρχουν και πιο περίπλοκες περιπτώσεις (π.χ. 35 μοίρες).
 
Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2025

Κεραυνός εν αιθρία στην Αλαμπάμα

Ο καιρός φαίνεται ηλιόλουστος στην Αλαμπάμα των ΗΠΑ, και μια κυρία ποτίζει την αυλή της, όταν ένας κεραυνός πέφτει λίγα μέτρα πίσω της! Ο ορισμός του «κεραυνού εν αιθρία» (bolt from the blue). 

 
Στην πραγματικότητα, μια καταιγίδα αναπτύσσονταν την ίδια ώρα στην πίσω πλευρά (εκτός κάδρου). Οι κεραυνοί αυτού του είδους μπορούν να χτυπήσουν το έδαφος αρκετά χιλιόμετρα μακριά από τον πυρήνα της «μητρικής» καταιγίδας. Το στιγμιότυπο κατέγραψε η κάμερα στο κουδούνι μιας κατοικίας στην Αλαμπάμα στις 17/9 και το βίντεο μπορεί να βρεθεί εδώ: https://x.com/spann/status/1968448568936530139
 
Πηγή: Jorden Chambers
 
Περισσότερα για όλα τα είδη ηλεκτρικών εκκενώσεων αλλά και όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Σάββατο 11 Οκτωβρίου 2025

Έξαρση υδροσιφώνων στην Κούβα

Τουλάχιστον 6 υδροσίφωνες (ή σίφωνες θαλάσσης) ταυτόχρονα, καταγράφηκαν από επιβάτιδα κρουαζιερόπλοιου, κοντά στην Κούβα στις 16/9 το απόγευμα τοπική ώρα.

 
Ο υδροσίφωνας (ή σίφωνας θαλάσσης) είναι κατά κανόνα ασθενέστερος από τον σίφωνα ξηράς, ενώ ο μηχανισμός δημιουργίας του είναι λίγο διαφορετικός. Φυσικά, υπάρχει και η περίπτωση δημιουργίας του, σπανιότερα όμως, με τον ίδιο μηχανισμό με τον σίφωνα ξηράς, οπότε ένας τέτοιος υδροσίφωνας είναι ισχυρότερος (και αποκαλείται tornadic waterspout ή μεσοκυκλωνικός υδροσίφωνας).
 
Δημιουργείται κάτω από νέφη TCu (Towering Cumulus, πυργοειδείς σωρείτες), Cb (Cumulonimbus, σωρειτομελανίες) αλλά έχει καταγραφεί και κάτω από Cu (Cumulus, σωρείτες). Συνήθως είναι μικρότερος σε διάμετρο σε σχέση με εκείνον της ξηράς και συνοδεύεται από αισθητά μικρότερες ταχύτητες ανέμου. Μπορεί να προκύψουν πολλοί ταυτόχρονα όπως εδώ.
 
Στη χώρα μας, υπάρχουν φωτογραφίες από συμβάντα με ως και 8 ή 9 υδροσίφωνες ταυτόχρονα και 32 συνολικά (βλέπε Κέρκυρα 21/1/2018, από τον Γιάννη Γαστεράτο: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10211088411185445&set=a.10211088409825411&type=3&theater), ενώ ανάλογα ξεσπάσματα σιφώνων θαλάσσης έχουν συμβεί και σε άλλες περιοχές όπως π.χ. στην Κρήτη (21/9/2006 με 30+ συμβάντα συνολικά) και τη Ρόδο.
 
Φωτογραφίες: Jessy Vance - https://x.com/jesstay09
 
Περισσότερα για τους σίφωνες ξηράς και θαλάσσης, τους κονιορτοστρόβιλους, τους νεφοστρόβιλους, κ.α, με χάρτες, διαγράμματα, πίνακες και εντυπωσιακές εικόνες από τη χώρα μας και το εξωτερικό, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής! Ρωτήστε μας!
 


 

Παρασκευή 10 Οκτωβρίου 2025

2 κομήτες και Ταυρίδες σε έξαρση για τον Οκτώβριο

Οι νύχτες του Οκτώβρη, κυρίως προς το τέλος του, αλλά και εκείνες στις αρχές Νοέμβρη, έχουν πάντοτε μια ιδιαίτερη ομορφιά για όσους έχει τύχει να τις απολαύσουν. Φέτος υπάρχουν τουλάχιστον δυο παραπάνω λόγοι!

 
Ο ένας είναι ο κομήτης Lemmon (C/2025 A6), ο οποίος προβλέπεται να είναι αρκετά λαμπρότερος από τον κομήτη SWAN (C/2025 R2) που επίσης βρίσκεται στην αστρική μας γειτονιά αυτόν τον καιρό. Ο Lemmon αναμένεται να φτάσει σε φαινόμενο μέγεθος περίπου +3, αμυδρότερος από NEOWISE και Tsuchinshan – ATLAS, αλλά επίσης ορατός με γυμνό μάτι σε σκοτεινό ουρανό μακριά από φώτα και έξω από τις πόλεις. 
 
Τώρα και μέχρι τα μέσα Οκτώβρη, μπορεί κάποιος να τον αναζητήσει λίγο πριν το ξημέρωμα στον βορειοανατολικό ουρανό κοντά στη Μεγάλη Άρκτο. Μετά τα μέσα του Οκτώβρη, και ενώ η φωτεινότητά του θα αυξάνει, θα βρίσκεται στον βορειοδυτικό ορίζοντα, στην προέκταση της «ουράς» της Μεγάλης Άρκτου, μετά τη δύση του Ηλίου. Θα μπορείτε να τον βρείτε ίσως και με τη βοήθεια των χαρτών (βλέπε σύνδεσμο παρακάτω από το EarthSky) ή κάποιου ενημερωμένου app στο κινητό σας, ακόμη καλύτερα. Στις 21/10 θα περάσει από το πλησιέστερο στη Γη σημείο της τροχιάς του (οι ημερομηνίες γύρω στις 21 και ως το τέλος του μήνα θα είναι εξαιρετικές για παρατήρηση, με τη φάση της νέας Σελήνης να συμπίπτει στις 21/10) και το περιήλιό του είναι στις 8/11. 
 
Τι άλλο έχει ο Οκτώβρης; Ταυρίδες! Είναι μια περιοδική βροχή μετεώρων με ακτινοβόλο σημείο (δηλαδή το σημείο από το οποίο φαίνονται να προέρχονται τα μετέωρα) τον αστερισμό του Ταύρου που βρίσκεται ψηλά στον ουρανό γύρω στα μεσάνυχτα. Ωστόσο, εσείς μπορείτε να κοιτάτε οπουδήποτε στον ουρανό και κατά προτίμηση στα πιο σκοτεινά σημεία του. Οι Ταυρίδες έχουν μια μικρή δραστηριότητα (της τάξης των 10 μετεώρων την ώρα σε έναν σκοτεινό ουρανό μακριά από τα φώτα των πόλεων), ωστόσο έχουν μια σχετικά μεγάλη συχνότητα στα λαμπρά μετέωρα (βολίδες). Φέτος, όπως συνέβη και το 2022, αναμένεται μία έξαρση στη συχνότητα των λαμπρών μετεώρων! Η καλύτερη περίοδος παρατήρησής της είναι περίπου μια βδομάδα πριν και μετά τις 3/11. Ωστόσο επειδή στις 5/11 έχουμε πανσέληνο, καλό θα είναι να βρείτε μια ημερομηνία κοντά στα τέλη Οκτώβρη, ώστε να έχετε σκοτεινό ουρανό για όσο περισσότερο χρόνο γίνεται μέσα στη νύχτα. 
 
Έτσι, στα τέλη Οκτώβρη, κυρίως από τις 21 και μετά, επιλέγοντας ένα, όσο γίνεται πιο σκοτεινό, σημείο κάπου στην ύπαιθρο, με υπομονή, ζεστά ρούχα, καλή παρέα και διάθεση, θα μπορέσετε να απολαύσετε κάποιες λαμπρές Ταυρίδες, τον κομήτη Lemmon και με κιάλια και τον κομήτη SWAN (αμυδρότερος). Όσοι έχουν τον τόμο Ι από τα «φυσικά φαινόμενα», γνωρίζουν πώς μπορούν να ψάξουν και για το ζωδιακό και αντί-ζωδιακό φως, όπως και για τη νυχτερινή φωταύγεια (airglow).
 
Άρθρο με χάρτες εύρεσης του κομήτη, από το EarthSky: https://earthsky.org/.../comet-lemmon-best-comet-of-2025.../
 
Φωτογραφία από τον μεγάλο κομήτη του περσινού Οκτώβρη, τον Tsuchinshan – ATLAS.
 
Πολλά περισσότερα για τα μετέωρα, τους αστεροειδείς, τους κομήτες, την συχνότητα εμφάνισής τους, τον κίνδυνο σύγκρουσής τους με την Γη, τις «καταιγίδες μετεώρων» που αναμένονται στο μέλλον, με χάρτες, εικόνες, διαγράμματα κ.α. θα βρείτε στις σελ. 59 και 68 του τόμου ΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος») τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής από τη σελίδα μας με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2025

Λάμψη κορώνας στην Ιαπωνία

Αυτό το φυσικό φαινόμενο καταγράφηκε στην κορυφή των καταιγιδοφόρων νεφών, στις 10/9 στο Kunigami της Ιαπωνίας. Μια λευκή στήλη φωτός που αλλάζει απότομα σχήμα κάθε λίγο! Τι είναι όμως αυτό; Στα Αγγλικά ονομάζεται “crown flash” (στα Ελληνικά θα μπορούσαμε ίσως να το αποδώσουμε ως «λάμψη κορώνας» ή «λάμψη στέμματος») και πρόκειται για ένα αρκετά σπάνιο φαινόμενο που προκύπτει ως συνδυασμός της επιρροής του, διαρκώς μεταβαλλόμενου, ηλεκτρικού πεδίου του καταιγιδοφόρου νέφους πάνω στους παγοκρυστάλλους που βρίσκονται κοντά στην κορυφή του και της κατάλληλης θέσης του παρατηρητή ως προς τον Ήλιο.

 
Στη συγκεκριμένη περίπτωση μάλιστα, τμήμα των παγοκρυστάλλων που συμμετέχουν στο φαινόμενο, είναι σε γωνιακή απόσταση ~22 μοιρών από τον Ήλιο ως προς τον παρατηρητή, δηλαδή σε απόσταση όπου εμφανίζεται η άλως και για αυτό υπάρχει αυτός ο ιριδισμός πάνω στους κρυστάλλους, κάτι που σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις που είχαμε αναρτήσει παλιότερα, δεν είχαμε την ευκαιρία να το δούμε.
 
Πιο συγκεκριμένα, αν και δεν υφίσταται ακόμη οριστική απάντηση για τον τρόπο δημιουργίας αυτού του φαινομένου, η επικρατούσα θεωρία υπαγορεύει ότι μικροσκοπικοί παγοκρύσταλλοι (σαν αυτούς που συμμετέχουν σε άλλα οπτικά φαινόμενα που έχουμε δει) οι οποίοι υφίστανται κοντά στις κορυφές αναπτυσσόμενων καταιγιδοφόρων νεφών, ανακλούν ή/και διαθλούν το ηλιακό φως προς τα μάτια του παρατηρητή. 
 
Γιατί όμως υπάρχουν αυτές οι απότομες αλλαγές στο σχήμα του; Το ηλιακό φως ανακλάται ή διαθλάται από αυτούς τους παγοκρυστάλλους, η διεύθυνση των οποίων καθορίζεται από το ισχυρό ηλεκτρικό πεδίο του καταιγιδοφόρου νέφους. Το πεδίο αυτό μεταβάλλεται απότομα κάθε φορά που συμβαίνει μια ανακατανομή του ηλεκτρικού φορτίου μέσα στο νέφος (π.χ. όταν εκδηλώνεται κεραυνός). Το αποτέλεσμα αυτής της απότομης μεταβολής, αποτυπώνεται και στον προσανατολισμό των παγοκρυστάλλων που συμμετέχουν στη δημιουργία αυτού του φαινομένου.
 
Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2025

Σύννεφα-οπές στην Πολωνία

Στις 7/8 στην πόλη Lubin της Πολωνίας, κάτοικος απαθανάτισε δυο πολύ όμορφα και χαρακτηριστικά παραδείγματα από «σύννεφα-οπές» (fallstreak holes). Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται με νέφη που ανήκουν στην κατηγορία των υψισωρειτών ή θυσανοσωρειτών (Altocumulus ή Cirrocumulus) και δημιουργείται όταν υπάρξει κάποιο αίτιο (π.χ. πυρήνες συμπύκνωσης από τα αέρια διερχόμενου αεροπλάνου, αλλά και πρόσκαιρες μεταβολές στην πίεση τοπικά, λόγω του αεροδυναμικού σχήματος των πτερυγίων του, τα οποία προκαλούν απότομη αδιαβατική εκτόνωση και ψύξη κατά 20 βαθμούς Κελσίου περίπου), που θα οδηγήσει σταδιακά σε μαζική ψύξη τα υπέρψυχρα μικροσταγονίδια των νεφών τα οποία, ως τότε, ελλείψει πυρήνων συμπύκνωσης/παγοποίησης θα βρίσκονται ακόμη σε υγρή κατάσταση, παρόλο που η θερμοκρασία σε εκείνο το ύψος (μια ενδεικτική τιμή είναι γύρω στους -15 βαθμούς Κελσίου) είναι κάτω από το σημείο πήξης του νερού. 

 
Από την στιγμή που θα παγώσει ένα υπέρψυχρο σταγονίδιο, ακολουθείται μια διαδικασία ντόμινο, από εκείνο και ακτινικά προς τα έξω. Στο εσωτερικό των κύκλων, διακρίνονται τα σωματίδια που έχουν μετατραπεί σε παγοκρυστάλλους και πλέον κατέρχονται δημιουργώντας μια «κουρτίνα» που, ενίοτε, μπορεί να είναι εντυπωσιακή (στα συγκεκριμένα παραδείγματα, η κουρτίνα αυτή φαίνεται καθαρά), ενώ πίσω τους αφήνουν ένα κενό στο στρώμα των νεφών.
 
Φωτογραφία: https://x.com/ZawadkaMarek
 
Στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), μπορείτε να δείτε φωτογραφίες με διάφορα εντυπωσιακά ή και άγνωστα, στο ευρύ κοινό, φυσικά φαινόμενα, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με λεπτομερείς εξηγήσεις και σχήματα για το πώς δημιουργούνται αλλά και πώς να τα αναζητάτε. Αποκτήστε τον από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής, με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 


 

Παρασκευή 3 Οκτωβρίου 2025

Ο Oumuamua ως "έξω-πλούτωνας"

Ο Oumuamua ήταν ο πρώτος «διαστρικός επισκέπτης» που ανιχνεύσαμε ποτέ, το 2017 ενώ στη συνέχεια ήρθε ο 2Ι/Borisov το 2019 και ο 3I/ATLAS φέτος (βλέπε https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/posts/1253654333438559). Επρόκειτο για κομήτες, τουλάχιστον τα δυο τελευταία αντικείμενα, που προέρχονται από άλλα αστρικά συστήματα εκτός του δικού μας, και αυτό μας το μαρτυρά η τροχιά τους η οποία είναι υπερβολική και όχι ελλειπτική. Δηλαδή δεν είναι βαρυτικά δέσμια κάποιου άστρου, ούτε φυσικά του Ήλιου μας.

 
Από αυτούς τους 3 που έχουμε εντοπίσει μέχρι σήμερα, ο πρώτος, ο Oumuamua ή 1I/ Oumuamua, ήταν και ο πιο «διαφορετικός», καθώς δεν μπορούσε να ταξινομηθεί στους κομήτες ή στους αστεροειδείς. Αποτελούνταν κυρίως από πάγο αζώτου, το σχήμα του ήταν σχεδόν κυλινδρικό αντί για το σύνηθες σχεδόν σφαιρικό (κάτι που δημιούργησε πολλά σενάρια), το μέγεθός του μικρό (~100 m αντί για μερικά χιλιόμετρα), η ανακλαστικότητά του ήταν μικρή, η πυκνότητά του μεγάλη, εμφάνισε επιτάχυνση καθώς απομακρυνόταν από τον Ήλιο ενώ συνήθως γίνεται το αντίθετο, ενώ δεν είχε την κλασική συμπεριφορά κομήτη με κόμη και ουρά.
 
Περισσότερη έρευνα οδήγησε τους επιστήμονες να το κατατάξουν σε μια νέα κατηγορία. Το συγκεκριμένο αντικείμενο αποτελεί τμήμα από παγωμένο εξωπλανήτη και συγκεκριμένα «έξω-Πλούτωνα» (exo-Pluto) δηλαδή από εξωπλανήτη που αντιστοιχεί στον δικό μας Πλούτωνα. Τι σημαίνει όμως αυτό; 
 
Κατά τα αρχικά στάδια δημιουργίας ενός πλανητικού συστήματος, στο νέφος σκόνης και αερίων που έχει «περισσέψει» και περιστοιχίζει το νεαρό άστρο, δημιουργούνται σταδιακά οι μελλοντικοί πλανήτες. Τα πρώτα μερικά εκατομμύρια έτη είναι χαώδη, με διαρκείς συγκρούσεις μεταξύ πλανητών και πλανητοειδών. Για παράδειγμα, στη ζώνη Kuiper του δικού μας συστήματος (μια ζώνη πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα, με παγωμένους βράχους, πλανητοειδή και πλανήτες-νάνους όπως ο Πλούτωνας, η οποία εκτιμάται πως αποτελεί πηγή κομητών), υπολογίζεται ότι υπάρχουν πολύ λιγότερα αντικείμενα από ότι στα αρχικά στάδια του πλανητικού μας συστήματος, οπότε και εκτιμάται ότι το υλικό που υπήρχε ήταν αρκετό για τη δημιουργία χιλιάδων πλανητοειδών και πλανητών–νάνων. Οι συγκρούσεις που έλαβαν χώρα μεταξύ αυτών των αντικειμένων στα αρχικά στάδια διαμόρφωσης του πλανητικού συστήματος, εξακόντισαν πολλά από αυτά στον διαστρικό χώρο. 
 
Αυτό συμβαίνει σε κάθε αντίστοιχο πλανητικό σύστημα, όχι μόνο στο δικό μας. Έτσι, σε κάποιο άλλο σύστημα έξω από το δικό μας, κατά τη διάρκεια εκείνης της αρχικής περιόδου, ανάμεσα σε αυτά τα αντικείμενα που εξακοντίστηκαν από εκεί, ήταν και τμήματα από πλανήτες παρόμοιους με τον Πλούτωνα, και ένα από αυτά έφτασε και στο δικό μας ηλιακό σύστημα (βλέπε Oumuamua). Γιατί όμως εστιάζουμε σε αντικείμενα αντίστοιχα του Πλούτωνα; Είναι η σύσταση που μας οδηγεί σε αυτό το συμπέρασμα. Η επιφάνεια του Πλούτωνα αποτελείται κυρίως από παγωμένο άζωτο. Επομένως, αν κάποια σύγκρουση αποσπούσε κομμάτι από την επιφάνειά του, το κομμάτι αυτό θα περιείχε κυρίως άζωτο, ένα χαρακτηριστικό που είχε και ο Oumuamua (σε αντίθεση με τους κομήτες που αποτελούνται κυρίως από παγωμένο νερό και στοιχεία με βάση τον άνθρακα).
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/.../2020JE006807
 
Εικόνα: Καλλιτεχνική απεικόνιση του Oumuamua (https://commons.wikimedia.org/.../File:Artist%27s...)
 
Περισσότερα για τους κομήτες, τους αστεροειδείς, τη διαστημική εξερεύνηση, τους εξωπλανήτες αλλά και τις ευρύτερες εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στους τόμους ΙΙ και ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τους οποίους μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!