Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2025

Λάμψη κορώνας στην Ιαπωνία

Αυτό το φυσικό φαινόμενο καταγράφηκε στην κορυφή των καταιγιδοφόρων νεφών, στις 10/9 στο Kunigami της Ιαπωνίας. Μια λευκή στήλη φωτός που αλλάζει απότομα σχήμα κάθε λίγο! Τι είναι όμως αυτό; Στα Αγγλικά ονομάζεται “crown flash” (στα Ελληνικά θα μπορούσαμε ίσως να το αποδώσουμε ως «λάμψη κορώνας» ή «λάμψη στέμματος») και πρόκειται για ένα αρκετά σπάνιο φαινόμενο που προκύπτει ως συνδυασμός της επιρροής του, διαρκώς μεταβαλλόμενου, ηλεκτρικού πεδίου του καταιγιδοφόρου νέφους πάνω στους παγοκρυστάλλους που βρίσκονται κοντά στην κορυφή του και της κατάλληλης θέσης του παρατηρητή ως προς τον Ήλιο.

 
Στη συγκεκριμένη περίπτωση μάλιστα, τμήμα των παγοκρυστάλλων που συμμετέχουν στο φαινόμενο, είναι σε γωνιακή απόσταση ~22 μοιρών από τον Ήλιο ως προς τον παρατηρητή, δηλαδή σε απόσταση όπου εμφανίζεται η άλως και για αυτό υπάρχει αυτός ο ιριδισμός πάνω στους κρυστάλλους, κάτι που σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις που είχαμε αναρτήσει παλιότερα, δεν είχαμε την ευκαιρία να το δούμε.
 
Πιο συγκεκριμένα, αν και δεν υφίσταται ακόμη οριστική απάντηση για τον τρόπο δημιουργίας αυτού του φαινομένου, η επικρατούσα θεωρία υπαγορεύει ότι μικροσκοπικοί παγοκρύσταλλοι (σαν αυτούς που συμμετέχουν σε άλλα οπτικά φαινόμενα που έχουμε δει) οι οποίοι υφίστανται κοντά στις κορυφές αναπτυσσόμενων καταιγιδοφόρων νεφών, ανακλούν ή/και διαθλούν το ηλιακό φως προς τα μάτια του παρατηρητή. 
 
Γιατί όμως υπάρχουν αυτές οι απότομες αλλαγές στο σχήμα του; Το ηλιακό φως ανακλάται ή διαθλάται από αυτούς τους παγοκρυστάλλους, η διεύθυνση των οποίων καθορίζεται από το ισχυρό ηλεκτρικό πεδίο του καταιγιδοφόρου νέφους. Το πεδίο αυτό μεταβάλλεται απότομα κάθε φορά που συμβαίνει μια ανακατανομή του ηλεκτρικού φορτίου μέσα στο νέφος (π.χ. όταν εκδηλώνεται κεραυνός). Το αποτέλεσμα αυτής της απότομης μεταβολής, αποτυπώνεται και στον προσανατολισμό των παγοκρυστάλλων που συμμετέχουν στη δημιουργία αυτού του φαινομένου.
 
Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2025

Σύννεφα-οπές στην Πολωνία

Στις 7/8 στην πόλη Lubin της Πολωνίας, κάτοικος απαθανάτισε δυο πολύ όμορφα και χαρακτηριστικά παραδείγματα από «σύννεφα-οπές» (fallstreak holes). Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται με νέφη που ανήκουν στην κατηγορία των υψισωρειτών ή θυσανοσωρειτών (Altocumulus ή Cirrocumulus) και δημιουργείται όταν υπάρξει κάποιο αίτιο (π.χ. πυρήνες συμπύκνωσης από τα αέρια διερχόμενου αεροπλάνου, αλλά και πρόσκαιρες μεταβολές στην πίεση τοπικά, λόγω του αεροδυναμικού σχήματος των πτερυγίων του, τα οποία προκαλούν απότομη αδιαβατική εκτόνωση και ψύξη κατά 20 βαθμούς Κελσίου περίπου), που θα οδηγήσει σταδιακά σε μαζική ψύξη τα υπέρψυχρα μικροσταγονίδια των νεφών τα οποία, ως τότε, ελλείψει πυρήνων συμπύκνωσης/παγοποίησης θα βρίσκονται ακόμη σε υγρή κατάσταση, παρόλο που η θερμοκρασία σε εκείνο το ύψος (μια ενδεικτική τιμή είναι γύρω στους -15 βαθμούς Κελσίου) είναι κάτω από το σημείο πήξης του νερού. 

 
Από την στιγμή που θα παγώσει ένα υπέρψυχρο σταγονίδιο, ακολουθείται μια διαδικασία ντόμινο, από εκείνο και ακτινικά προς τα έξω. Στο εσωτερικό των κύκλων, διακρίνονται τα σωματίδια που έχουν μετατραπεί σε παγοκρυστάλλους και πλέον κατέρχονται δημιουργώντας μια «κουρτίνα» που, ενίοτε, μπορεί να είναι εντυπωσιακή (στα συγκεκριμένα παραδείγματα, η κουρτίνα αυτή φαίνεται καθαρά), ενώ πίσω τους αφήνουν ένα κενό στο στρώμα των νεφών.
 
Φωτογραφία: https://x.com/ZawadkaMarek
 
Στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), μπορείτε να δείτε φωτογραφίες με διάφορα εντυπωσιακά ή και άγνωστα, στο ευρύ κοινό, φυσικά φαινόμενα, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με λεπτομερείς εξηγήσεις και σχήματα για το πώς δημιουργούνται αλλά και πώς να τα αναζητάτε. Αποκτήστε τον από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής, με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 


 

Παρασκευή 3 Οκτωβρίου 2025

Ο Oumuamua ως "έξω-πλούτωνας"

Ο Oumuamua ήταν ο πρώτος «διαστρικός επισκέπτης» που ανιχνεύσαμε ποτέ, το 2017 ενώ στη συνέχεια ήρθε ο 2Ι/Borisov το 2019 και ο 3I/ATLAS φέτος (βλέπε https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/posts/1253654333438559). Επρόκειτο για κομήτες, τουλάχιστον τα δυο τελευταία αντικείμενα, που προέρχονται από άλλα αστρικά συστήματα εκτός του δικού μας, και αυτό μας το μαρτυρά η τροχιά τους η οποία είναι υπερβολική και όχι ελλειπτική. Δηλαδή δεν είναι βαρυτικά δέσμια κάποιου άστρου, ούτε φυσικά του Ήλιου μας.

 
Από αυτούς τους 3 που έχουμε εντοπίσει μέχρι σήμερα, ο πρώτος, ο Oumuamua ή 1I/ Oumuamua, ήταν και ο πιο «διαφορετικός», καθώς δεν μπορούσε να ταξινομηθεί στους κομήτες ή στους αστεροειδείς. Αποτελούνταν κυρίως από πάγο αζώτου, το σχήμα του ήταν σχεδόν κυλινδρικό αντί για το σύνηθες σχεδόν σφαιρικό (κάτι που δημιούργησε πολλά σενάρια), το μέγεθός του μικρό (~100 m αντί για μερικά χιλιόμετρα), η ανακλαστικότητά του ήταν μικρή, η πυκνότητά του μεγάλη, εμφάνισε επιτάχυνση καθώς απομακρυνόταν από τον Ήλιο ενώ συνήθως γίνεται το αντίθετο, ενώ δεν είχε την κλασική συμπεριφορά κομήτη με κόμη και ουρά.
 
Περισσότερη έρευνα οδήγησε τους επιστήμονες να το κατατάξουν σε μια νέα κατηγορία. Το συγκεκριμένο αντικείμενο αποτελεί τμήμα από παγωμένο εξωπλανήτη και συγκεκριμένα «έξω-Πλούτωνα» (exo-Pluto) δηλαδή από εξωπλανήτη που αντιστοιχεί στον δικό μας Πλούτωνα. Τι σημαίνει όμως αυτό; 
 
Κατά τα αρχικά στάδια δημιουργίας ενός πλανητικού συστήματος, στο νέφος σκόνης και αερίων που έχει «περισσέψει» και περιστοιχίζει το νεαρό άστρο, δημιουργούνται σταδιακά οι μελλοντικοί πλανήτες. Τα πρώτα μερικά εκατομμύρια έτη είναι χαώδη, με διαρκείς συγκρούσεις μεταξύ πλανητών και πλανητοειδών. Για παράδειγμα, στη ζώνη Kuiper του δικού μας συστήματος (μια ζώνη πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα, με παγωμένους βράχους, πλανητοειδή και πλανήτες-νάνους όπως ο Πλούτωνας, η οποία εκτιμάται πως αποτελεί πηγή κομητών), υπολογίζεται ότι υπάρχουν πολύ λιγότερα αντικείμενα από ότι στα αρχικά στάδια του πλανητικού μας συστήματος, οπότε και εκτιμάται ότι το υλικό που υπήρχε ήταν αρκετό για τη δημιουργία χιλιάδων πλανητοειδών και πλανητών–νάνων. Οι συγκρούσεις που έλαβαν χώρα μεταξύ αυτών των αντικειμένων στα αρχικά στάδια διαμόρφωσης του πλανητικού συστήματος, εξακόντισαν πολλά από αυτά στον διαστρικό χώρο. 
 
Αυτό συμβαίνει σε κάθε αντίστοιχο πλανητικό σύστημα, όχι μόνο στο δικό μας. Έτσι, σε κάποιο άλλο σύστημα έξω από το δικό μας, κατά τη διάρκεια εκείνης της αρχικής περιόδου, ανάμεσα σε αυτά τα αντικείμενα που εξακοντίστηκαν από εκεί, ήταν και τμήματα από πλανήτες παρόμοιους με τον Πλούτωνα, και ένα από αυτά έφτασε και στο δικό μας ηλιακό σύστημα (βλέπε Oumuamua). Γιατί όμως εστιάζουμε σε αντικείμενα αντίστοιχα του Πλούτωνα; Είναι η σύσταση που μας οδηγεί σε αυτό το συμπέρασμα. Η επιφάνεια του Πλούτωνα αποτελείται κυρίως από παγωμένο άζωτο. Επομένως, αν κάποια σύγκρουση αποσπούσε κομμάτι από την επιφάνειά του, το κομμάτι αυτό θα περιείχε κυρίως άζωτο, ένα χαρακτηριστικό που είχε και ο Oumuamua (σε αντίθεση με τους κομήτες που αποτελούνται κυρίως από παγωμένο νερό και στοιχεία με βάση τον άνθρακα).
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/.../2020JE006807
 
Εικόνα: Καλλιτεχνική απεικόνιση του Oumuamua (https://commons.wikimedia.org/.../File:Artist%27s...)
 
Περισσότερα για τους κομήτες, τους αστεροειδείς, τη διαστημική εξερεύνηση, τους εξωπλανήτες αλλά και τις ευρύτερες εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στους τόμους ΙΙ και ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τους οποίους μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!