Κυριακή 2 Μαρτίου 2025

Τα ιριδίζοντα μαργαρώδη νέφη του Άρη

Ο Άρης έχει ιριδίζοντα νέφη διοξειδίου του άνθρακα και ένα από αυτά βλέπουμε στην πανοραμική φωτογραφία που ελήφθη από την κάμερα του rover “Curiosity” στις 27/1/2023. Τι είναι αυτά τα νέφη όμως;

 
Αυτά τα νέφη βρίσκονται σε ύψος 60-80 km στην αρειανή ατμόσφαιρα και φωτίζονται από τον Ήλιο ο οποίος έχει δύσει στη συγκεκριμένη εικόνα. Αποτελούν έναν συνδυασμό φωτεινών νυχτερινών νεφών (noctilucent) και ιριδιζόντων νεφών από περίθλαση του ηλιακού φωτός στους παγοκρυστάλλους διοξειδίου του άνθρακα με μέγεθος της τάξης του μm (μικρομέτρου = 1 εκατομμυριοστό του μέτρου). Επομένως, χρησιμοποιώντας «γήινη» ορολογία, θα μπορούσαμε να τα αποκαλέσουμε «μεσοσφαιρικά μαργαρώδη νέφη» (nacreous, τα οποία στη Γη εμφανίζονται χαμηλότερα, στη στρατόσφαιρα). Δηλαδή πρόκειται για έναν συνδυασμό νυχτερινών φωτεινών νεφών που είναι και ιριδίζοντα.
 
Τέτοια νέφη έχουν παρατηρηθεί και άλλες φορές στον Άρη. Γενικότερα απαντώνται σε ύψη 40-100 km και δημιουργούνται κυρίως από πάγο διοξειδίου του άνθρακα (το κύριο συστατικό της ατμόσφαιρας στον Άρη). Ένας αστροναύτης στην επιφάνεια του πλανήτη, θα έβλεπε αυτά τα νέφη όπως φαίνονται και στην εικόνα, δηλαδή με τον χαρακτηριστικό ιριδισμό τους. Νέφη από πάγο νερού απαντώνται χαμηλότερα, κυρίως σε ύψη 20-50 km στην αρειανή ατμόσφαιρα.
 
Πηγή: NASA / JPL-Caltech / MSSS / Simeon Schmauß / https://flic.kr/p/2qJvszB
 
Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
 

 

Σάββατο 1 Μαρτίου 2025

Pax Romana και περιβαλλοντική μόλυνση

Έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο στο επιστημονικό περιοδικό PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences), αναφέρεται στην ατμοσφαιρική ρύπανση από μόλυβδο και τις συνέπειές της, κατά την περίοδο “Pax Romana”, μια περίπου 200ετή περίοδο, 2000 έτη πριν το σήμερα, η οποία σηματοδοτεί και το απόγειο της τότε Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Πρόκειται για την πρώτη μεγάλης κλίμακας ατμοσφαιρική ρύπανση η οποία έχει συνέπειες που για πρώτη φορά ποσοτικοποιούνται σε αυτήν την έρευνα.

 
Τα παιδιά που γεννήθηκαν εκείνη την περίοδο, είχαν στο αίμα τους επίπεδα μολύβδου τριπλάσια από τον μέσο όρο της Νεολιθικής εποχής, κάτι που μεταφράζεται σε μείωση του διανοητικού πηλίκου (IQ) κατά 3 μονάδες κατά μέσο όρο, αργοπορημένη ανάπτυξη, μαθησιακές δυσκολίες, αλλαγές στη συμπεριφορά, ανοσοκαταστολή, καρδιακά και άλλα οργανικά προβλήματα, και πολλά άλλα. Οι ακραίες συμπεριφορές αυτοκρατόρων όπως ο Νέρων και ο Καλιγούλας θα μπορούσαν να αποδοθούν σε δηλητηρίαση από μόλυβδο αν και η παρούσα έρευνα δεν έχει ως αντικείμενο την διερεύνηση της συσχέτισης αυτής. Ανάμεσα στις αιτίες για την πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, είναι πιθανό να έχει κάποια συνεισφορά και η περιβαλλοντική ρύπανση.
 
Η ρύπανση από τον μόλυβδο προερχόταν από την εξόρυξη και τήξη του. Το εντυπωσιακό είναι ότι τα δεδομένα της έρευνας οδηγούν στο συμπέρασμα πως οι συνέπειές της στον άνθρωπο, υπολογίζονται περίπου στο 1/3 εκείνων της σύγχρονης βιομηχανικής εποχής στα μέσα και τέλη του 20ου αιώνα, οπότε μόλις έγιναν αντιληπτές οι συνέπειές της, ελήφθησαν διάφορα μέτρα όπως π.χ. η στροφή προς τη χρήση αμόλυβδης βενζίνης. Οι ερευνητές αλλά και διάφοροι ιστορικοί αναφέρουν τη σημασία και το ενδιαφέρον που έχει να κάνουμε κάποιους παραλληλισμούς με την τότε εποχή.
 
Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2419630121
 
Φωτογραφία: Wolfgang Moroder (CC BY-SA 3.0, https://en.wikipedia.org/wiki/Roman_Forum...)
 
Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!