Μετέωρο "φωτοβολίδα" στη Χαβάη

Ένα πολύ λαμπρό μετέωρο δέσποσε στον ουρανό της Χαβάης, στις 9 το βράδυ της Κυριακής 2/3. Εδώ βλέπουμε το συμβάν όπως το κατέγραψε κάμερα κοντά στο τηλεσκόπιο Subaru στην κορυφή Mauna Kea που βρίσκεται σε ύψος 4163 m.

 

Το συγκεκριμένο μετέωρο φαίνεται πρόσκαιρα να λάμπει όσο περίπου ένα γεμάτο φεγγάρι στον νυχτερινό ουρανό, φωτίζοντας και το έδαφος. Σε αυτήν την περίπτωση, λέμε πως το φαινόμενο μέγεθος αυτού του μετεώρου είναι σίγουρα κάτω από -4, επομένως κατατάσσεται ασφαλώς στις «φωτοβολίδες» (fireballs). Οι ορισμοί μιας «φωτοβολίδας», «βολίδας» και «υπερβολίδας» μπορεί να διαφέρουν ελαφρώς όσο αφορά το φαινόμενο μέγεθος. Αν ένα μετέωρο λάμπει πρόσκαιρα στον ουρανό με φαινόμενο μέγεθος κάτω από -3/-4 ονομάζεται «φωτοβολίδα». Αν είναι κάτω από -9/-10 ονομάζεται «βολίδα», ενώ αν είναι ιδιαίτερα λαμπρό ώστε το φαινόμενο μέγεθός του να είναι κάτω από -14/-17 ονομάζεται «υπερβολίδα».

 

Θυμίζουμε ότι το φαινόμενο μέγεθος είναι ένα μέτρο του πόσο λαμπρό φαίνεται ένα αντικείμενο στον ουρανό μας. Η κλίμακα πάει «ανάποδα», ώστε όσο πιο λαμπρό είναι ένα αντικείμενο, τόσο πιο μικρό, ακόμη και αρνητικό, φαινόμενο μέγεθος έχει. Για σύγκριση, το μάτι μας σε έναν σκοτεινό ουρανό μακριά από φώτα και πόλεις, το πιο αμυδρό αντικείμενο που μπορεί να δει, έχει φαινόμενο μέγεθος ως +6. Ο Σείριος έχει φαινόμενο μέγεθος -1.5, η Αφροδίτη έχει μέγιστο φαινόμενο μέγεθος -4.9, η Πανσέληνος -12.9 και ο λαμπρός Ήλιος στον ουρανό μας -27. Ο μετεωρίτης του Chelyabinsk εκτιμάται ότι πρόσκαιρα άγγιξε το -30.

 

Πηγές: NAOJ και Asahi Shimubun / https://www.youtube.com/watch?v=6g4Fh8K-MhY

 

Περισσότερα, με λεπτομέρειες, σχήματα, γραφήματα και φωτογραφίες, για τους κομήτες, τα μετέωρα, τους μετεωρίτες, τους αστεροειδείς, τις διαφορές τους, την πιθανότητα πρόσκρουσής τους με τη Γη, και άλλα πολλά και ενδιαφέροντα, θα βρείτε στους τόμους ΙΙ και ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τους οποίους μπορείτε να αποκτήσετε με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής από τη σελίδα μας με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

Αμμόλοφοι στην Υεμένη

Αυτές οι, σχεδόν παράλληλες, ζώνες αμμόλοφων βρίσκονται στην Υεμένη, πάνω από την οποία ελήφθη αυτή η φωτογραφία από τον δορυφόρο Sentinel 2 της ESA στις 26/1. Οι αμμόλοφοι ξεκινούν να σχηματίζονται, συνήθως πίσω ή πάνω από κάποια εμπόδια (π.χ. πέτρες, λόφους), με το μέτωπό τους κάθετα στη διεύθυνση του ανέμου. Οι αποστάσεις μεταξύ τους και το σχήμα τους, εξαρτώνται από την ένταση και τη διεύθυνση του ανέμου στην περιοχή, όπως και από το αν υπάρχει βλάστηση. Ο άνεμος συμπαρασύρει κόκκους σκόνης, εναποθέτοντάς τους σταδιακά σε ψηλότερα σημεία και σχηματίζοντας έτσι τον αμμόλοφο. Στη συνέχεια ο ίδιος ο αμμόλοφος αποτελεί το «εμπόδιο» που θα προκαλέσει τη δημιουργία ενός ακόμη αμμόλοφου, σχεδόν παράλληλα με αυτόν, στην υπήνεμη πλευρά του κ.ο.κ. Στο πέρασμα του χρόνου, οι αμμόλοφοι αυτοί μπορεί να κινούνται, θυμίζοντας θαλάσσια κύματα αλλά σε πολύ αργή κίνηση.

 

Πηγή: ESA / Copernicus / Sentinel 2 / https://bsky.app/profile/kosmi.bsky.social

 

Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Πλαστικός πάγος VII

Μια εξωτική φάση πάγου που έχει υποτεθεί ότι υφίσταται τόσο στους ωκεανούς εξωγήινων κόσμων όπως η Ευρώπη, ο Γανυμήδης ή η Καλλιστώ, αλλά και σε εξωπλανήτες, παρατηρήθηκε εργαστηριακά και έτσι επιβεβαιώθηκε η ύπαρξή της. Η αντίστοιχη δημοσίευση έγινε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό “Nature” στα μέσα Φλεβάρη. 

 

Ο πάγος αυτός ονομάζεται «πλαστικός πάγος VII», και σχηματίζεται σε θερμοκρασία άνω των 177 βαθμών Κελσίου και υπό πίεση 30000 ατμοσφαιρών περίπου (δηλαδή 30000 φορές παραπάνω από την πίεση που απολαμβάνουμε στην επιφάνεια της Γης). Η συγκεκριμένη φάση πάγου, συμπεριφέρεται ως «ελαστικό στερεό». Τα μόρια νερού στο εσωτερικό του, ναι μεν καταλαμβάνουν συγκεκριμένες θέσεις στο χώρο (όπως σε ένα στερεό), όμως τα μόρια αυτά δεν παραμένουν ακίνητα αλλά περιστρέφονται ελεύθερα γύρω από τις θέσεις τους σαν να επρόκειτο για υγρό.

 

Οι ερευνητές πραγματοποίησαν αυτά τα πειράματα στο Ινστιτούτο Laue-Langevin στη Grenoble της Γαλλίας, όπου με τη χρήση δεσμών νετρονίων σε δείγματα που περιείχαν νερό, μπορούσαν να συμπεράνουν σε τι κατάσταση βρίσκεται το δείγμα ανάλογα με την ενέργεια που κέρδιζαν ή έχαναν τα νετρόνια κατά την αλληλεπίδρασή τους με το δείγμα. Το δείγμα εκτέθηκε σε θερμοκρασίες ως και 326 βαθμούς Κελσίου και σε πιέσεις ως και 60000 ατμόσφαιρες περίπου.

 

Γενικότερα, εκτός από την τυπική φάση πάγου που όλοι γνωρίζουμε και η οποία απαντάται σε θερμοκρασία μικρότερη από 0 βαθμούς Κελσίου σε πίεση ~ 1 ατμόσφαιρας, υπάρχουν άλλες 20 γνωστές φάσεις πάγου οι οποίες σχηματίζονται σε πολύ διαφορετικές συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας από αυτές που συναντάμε στην καθημερινότητά μας.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.nature.com/articles/s41586-025-08750-4

 

Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Η "λευκή σπείρα" του Falcon 9 πάνω από την Ευρώπη

Χρόνια πολλά σε όλους τους φίλους μας! Υπήρξαν αναρίθμητες αναφορές για μια κινούμενη «λευκή σπείρα» στον ουρανό χθες το βράδυ, από την Ευρώπη κυρίως. Αυτό είναι ένα φαινόμενο που είχαμε δει και παλαιότερα στη σελίδα μας εδώ: https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/videos/1690676914724015/

 

Ουσιαστικά πρόκειται για παγωμένα υπολείμματα καυσίμων από έναν πύραυλο Falcon 9 ο οποίος είχε εκτοξευτεί λίγο νωρίτερα από το ακρωτήριο Canaveral στις ΗΠΑ. Οι υδρατμοί από τα προωθητικά αέρια του πυραύλου σε αυτό το ύψος, μετατρέπονται αμέσως σε λευκούς παγοκρυστάλλους και είναι αυτό ακριβώς που είδαν πολλοί σε Αγγλία, Ιταλία, Γερμανία, Ουγγαρία και αλλού. Ο σχηματισμός είναι σπειροειδής, διότι ο πύραυλος βρισκόταν σε περιστροφή την ώρα που απελευθέρωνε αυτά τα αέρια. Κάποιες φορές, όταν ένας πύραυλος έχει περισσότερα καύσιμα από όσα χρειάζεται, απορρίπτει την περίσσεια με αυτόν τον τρόπο, πριν επιστρέψει στη Γη.

 

Βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=jOOcYtOjtQU

 

Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Υδρογέλη για ασφάλεια από την ακτινοβολία στα διαστημικά ταξίδια

Όσοι έχετε τον τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα», γνωρίζετε πως μία από τις προκλήσεις της διαστημικής εξερεύνησης είναι η διαστημική ακτινοβολία που προέρχεται από διάφορες πηγές όπως το άστρο μας αλλά και πηγές μακριά και έξω από το ηλιακό μας σύστημα ή/και τον Γαλαξία. Αυτή αποτελεί έναν παράγοντα κινδύνου τόσο για τους αστροναύτες όσο και για τα ηλεκτρονικά συστήματα του διαστημικού οχήματος, ιδιαίτερα σε αποστολές μεγάλης χρονικής διάρκειας (π.χ. στον Άρη ή αλλού).

 

Ωστόσο, μια ερευνητική ομάδα στο τμήμα χημείας πολυμερών και βίο-υλικών, στο πανεπιστήμιο του Ghent στο Βέλγιο, σε συνεργασία με την ESA (Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία), παρουσιάζουν ένα υπεραπορροφητικό πολυμερές, την υδρογέλη (hydrogel) ως λύση. Την υδρογέλη τη γνωρίζουμε από διάφορες άλλες «καθημερινές» εφαρμογές. Το πλεονέκτημα είναι ότι μπορεί να δημιουργηθεί από 3D εκτυπωτή, με αποτέλεσμα να μπορεί να πάρει όποια μορφή επιθυμούμε (βλέπε και φωτογραφίες ανάρτησης), κάτι πολύ πρακτικό για τα διάφορα μέρη ενός διαστημικού οχήματος.

 

Το νερό είναι ένα φθηνό υλικό και παρέχει προστασία από την κοσμική ακτινοβολία, καθώς είναι πυκνό αναγκάζοντας τα εισερχόμενα ιόντα σε πολλαπλές μικρές κρούσεις μειώνοντας και την παραγωγή δευτερεύουσας ακτινοβολίας. Απορροφημένο στην υδρογέλη δεν χύνεται καθώς παραμένει «εγκλωβισμένο» σε αυτήν, κατανέμεται ισομερώς και αν το διαστημικό όχημα χτυπηθεί τότε η ζημιά στο προστατευτικό στρώμα εστιάζεται μόνο σε εκείνο το σημείο, καθώς δεν υπάρχουν διαρροές από το υλικό αυτό.

 

Ανακοίνωση ESA 6/2/2025: https://www.esa.int/.../For_astronaut_radiation...

 

Περισσότερα για τη διαστημική εξερεύνηση, τις προκλήσεις της, τους τρόπους αντιμετώπισης που έχουν προταθεί, όπως και τις γενικότερες εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στον συναρπαστικό τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Παρήλιο σε κουρτίνα παγοκρυστάλλων από fallstreak hole

Αυτό μοιάζει με «κουρτίνα» παγοκρυστάλλων που έχει απομείνει μετά από «νέφος – οπή» (fallstreak hole). Πράγματι, οι υψισωρείτες που υπάρχουν στον ουρανό, μαρτυρούν ότι λίγη ώρα πριν είναι πιθανό να κάλυπταν μεγαλύτερο τμήμα του. Επίσης, αυτή η εναπομένουσα «κουρτίνα» βρίσκεται στο κατάλληλο σημείο, σε γωνιακή απόσταση 22 μοιρών από τον Ήλιο, ως προς τον παρατηρητή, ώστε ο τελευταίος να απολαμβάνει το παρήλιο που βλέπουμε στη φωτογραφία. Αυτή ελήφθη στις 21/2 στην Αλαμπάμα των ΗΠΑ.

 

Θυμίζουμε ότι το «νέφος – οπή» παρατηρείται με νέφη που ανήκουν στην κατηγορία των υψισωρειτών ή θυσανοσωρειτών (Altocumulus ή Cirrocumulus) και δημιουργείται όταν υπάρξει κάποιο αίτιο (π.χ. πυρήνες συμπύκνωσης από τα αέρια διερχόμενου αεροπλάνου, αλλά και πρόσκαιρες μεταβολές στην πίεση τοπικά, λόγω του αεροδυναμικού σχήματος των πτερυγίων του), που θα οδηγήσει σταδιακά σε μαζική ψύξη τα υπέρψυχρα μικροσταγονίδια των νεφών τα οποία, ως τότε, ελλείψει πυρήνων συμπύκνωσης/παγοποίησης θα βρίσκονται ακόμη σε υγρή φάση, παρόλο που η θερμοκρασία σε εκείνο το ύψος είναι κάτω από το σημείο πήξης του νερού.

 

Από την στιγμή που θα παγώσει ένα υπέρψυχρο σταγονίδιο, ακολουθείται μια διαδικασία ντόμινο, από εκείνο και ακτινικά προς τα έξω. Στο εσωτερικό της πεπλατυσμένης γραμμής, διακρίνονται τα σωματίδια που έχουν μετατραπεί σε παγοκρυστάλλους και πλέον κατέρχονται δημιουργώντας μια «κουρτίνα» που, ενίοτε, μπορεί να είναι εντυπωσιακή και αν ο Ήλιος βρίσκεται σε κατάλληλη γωνία ως προς αυτήν (όπως εδώ), μπορεί να παρατηρηθούν και διάφορα οπτικά φαινόμενα διάθλασης.

 

Πηγή: https://x.com/spann

 

Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

St. Elmo's fire στα αλεξικέραυνα του τηλεσκοπίου Subaru στη Χαβάη

Εντυπωσιακή και σπάνια καταγραφή ιονισμού του αέρα στα αλεξικέραυνα και το κτήριο του τηλεσκοπίου Subaru στην κορυφή Mauna Kea της Χαβάης στις 31/1, κατά τη διάρκεια καταιγίδας. Το βίντεο είναι σε σχετικά γρήγορη κίνηση (παρατηρήστε τα δευτερόλεπτα).

 

Το μπλε-ιώδες φως στα αλεξικέραυνα και στο κτήριο, ονομάζεται "St. Elmo's fire" και προκαλείται από τους ιονισμούς των μορίων της ατμόσφαιρας καθώς έχει συσσωρευτεί ικανό ηλεκτρικό φορτίο, ώστε τοπικά, το ηλεκτρικό πεδίο να είναι της τάξης των δεκάδων χιλιάδων V/m (Volt ανά μέτρο). Παρατηρήστε ότι μόλις σημειώνεται μία ηλεκτρική εκκένωση σχετικά κοντά στο αλεξικέραυνο (έντονες λάμψεις), υπάρχει πρόσκαιρη αποφόρτιση αλλά πολύ γρήγορα συσσωρεύεται εκ νέου ηλεκτρικό φορτίο προκαλώντας ιονισμούς, την οπτική εκδήλωση των οποίων παρατηρούμε εδώ.

 

Πολύ υψηλές τιμές του ηλεκτρικού πεδίου τοπικά, είναι ικανές να προκαλέσουν ιονισμούς στα μόρια της ατμόσφαιρας (αποβολή/πρόσληψη ηλεκτρονίων από τα μόρια). Το είδος των μορίων που ιονίζονται (άζωτο και οξυγόνο, κυρίως, στη γήινη ατμόσφαιρα), καθορίζει και το χρώμα που βλέπουμε κατά τη διαδικασία (υπό την προϋπόθεση ότι η ενέργεια των φωτονίων που εκπέμπονται αντιστοιχεί στο ορατό φάσμα). Αυτό το αμυδρό φως είναι ευκολότερα ορατό σε σκοτεινές περιοχές και συνοδεύεται και από έναν χαρακτηριστικό ήχο σπινθηρισμών. Το φαινόμενο αυτό προμηνύει πιθανή ηλεκτρική εκκένωση σύντομα κάπου πολύ κοντά στον παρατηρητή! Αν τύχει και το δείτε ή το ακούσετε, καλό θα είναι να προστατευτείτε το συντομότερο δυνατό.

 

Όσο για το περίεργο όνομα του φαινομένου, θεωρείται ότι προήλθε από τον «Άγιο Έλμο», προστάτη των ναυτικών, οι οποίοι παρατηρούσαν παλιά το φαινόμενο αυτό στις αιχμές των καταρτιών τους σε καταιγίδες και το θεωρούσαν «καλό οιωνό» (#νοτ).

 

Πηγή: © NAOJ με άδεια, https://www.youtube.com/watch?v=HAtCfnkUCp8

 

Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

Μεγάλη προσφορά στα βιβλία μας ως και τις 13/4/2025!

 Μεγάλη προσφορά από τη σελίδα μας! Τα βιβλία μας που φιλοδοξούν να προσφέρουν γνώση σε όλους για κάθε συναρπαστικό, γνωστό ή άγνωστο φαινόμενο γύρω μας, αλλά και τα φοιτητικά μας βοηθήματα, θα τα βρείτε ως και τις 13/4 με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής! Εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία και κάντε ένα δώρο γνώσης σε εσάς και όσους αγαπάτε! Περιεχόμενα βιβλίων και πληροφορίες στο πρώτο σχόλιο.

 

Θερμοπυρηνική πρόωση για συντομότερα διαστημικά ταξίδια

Ένα ακόμη βήμα για τη χρήση της θερμοπυρηνικής πρόωσης στις μελλοντικές διαστημικές αποστολές, τόσο από και προς τη Σελήνη αλλά και προς τον Άρη αργότερα, έγινε από τη NASA και την εταιρεία “General Atomics”. Σε ανακοίνωσή της, η εταιρεία στα τέλη του Γενάρη, αναφέρει την επιτυχημένη δοκιμή του συστήματος πρόωσης με χρήση πυρηνικού καυσίμου και ροής θερμού υδρογόνου, σε 6 κύκλους στους οποίους αναπτύχθηκαν μέγιστες θερμοκρασίες 2330 βαθμών Κελσίου, ενώ σε κάθε κύκλο η μέγιστη απόδοση του προωθητήρα διατηρήθηκε για 20 λεπτά, ώστε να δοκιμαστεί και η αποτελεσματικότητα της ασπίδας (η οποία καλύπτει το πυρηνικό καύσιμο και το θερμό υδρογόνο) από τη διάβρωση.

 

Η θερμοπυρηνική πρόωση, χρησιμοποιεί πυρηνικό καύσιμο για τη θέρμανση ενός αερίου (π.χ. υδρογόνου), το οποίο εκτοξεύεται προς τα πίσω με μεγάλη ταχύτητα, προωθώντας έτσι το διαστημικό όχημα προς τα εμπρός. Το υδρογόνο, λαμβάνοντας θερμότητα από το πυρηνικό καύσιμο, λειτουργεί και ως ψυκτικό. Μια μηχανή θερμοπυρηνικής πρόωσης, θα είναι ως και 3 φορές πιο αποδοτική σε σχέση με τις σημερινές συμβατικές χημικού καυσίμου. Αυτό σημαίνει πολύ ταχύτερα διαστημικά ταξίδια, περιορίζοντας έτσι τις συνέπειες αυτών στους αστροναύτες αλλά και τις απαιτήσεις που αυτά θα είχαν συνολικά.

 

Πηγή: https://www.ga.com/ga-successfully-tests-nuclear-thermal... (από όπου και το σχήμα του άρθρου, το οποίο απεικονίζει διαστημικό όχημα με θερμοπυρηνική πρόωση).

 

Περισσότερα για τη διαστημική εξερεύνηση αλλά και τις εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στον τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Εντυπωσιακός ηλιακός "πυλώνας" στις Βερμούδες

Ηλιοβασίλεμα στις Βερμούδες, στις 12/2 με έναν εντυπωσιακό «ψηλό» ηλιακό πυλώνα (ή στήλη) να δεσπόζει στον ουρανό. Θυμίζουμε ότι η ύπαρξη εξαγωνικών παγοκρυστάλλων ομοιόμορφα προσανατολισμένων, εντός των νεφών (ή ακόμη και στον αέρα, σε πολύ κρύα κλίματα), ώστε η μεγαλύτερη επιφάνειά τους να δρα ως κάτοπτρο για τις ηλιακές ακτίνες, ανακλώντας τις στα μάτια του παρατηρητή, είναι η αιτία για αυτό το όμορφο οπτικό ατμοσφαιρικό φαινόμενο.

 

Πηγή: https://bsky.app/profile/fab.church/post/3li2d3bptrs23

 

Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Δίδυμοι κονιορτοστρόβιλοι στον Άρη

Δίδυμους κονιορτοστρόβιλους (dust devils) στον Άρη κατέγραψε η αριστερή κάμερα του Mars Perseverance κατά την αρειανή ημέρα 1420 (Sol 1420, δηλαδή στις 16/2/2025 για τη Γη – Αυτό σημαίνει ότι το “Perseverance” είναι ενεργό στον Άρη για 1420 ημέρες ως τις 16/2 τουλάχιστον, και επειδή η αρειανή και η γήινη ημέρα διαφέρουν ελάχιστα, οι 1420 αρειανές ημέρες ισοδυναμούν με 1459 γήινες ή περίπου 4 γήινα έτη). 

 

Οι στρόβιλοι, όπως και στη Γη έτσι και στον Άρη, μπορούν να δημιουργηθούν με τη σχετική θέρμανση του ξηρού εδάφους, από την ηλιακή ακτινοβολία. Η διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στην ξηρή και σχετικά θερμή επιφάνεια του εδάφους και στον αέρα λίγο πάνω από αυτήν, μαζί με κάποιους τυχαίους τοπικούς μικροστροβιλισμούς (ύπαρξη διάτμησης) στον άνεμο, είναι αρκετά για να δημιουργηθούν και να γιγαντωθούν αυτοί οι στρόβιλοι.

 

Αυτοί οι στρόβιλοι μπορούν να φτάσουν και το 1 km σε ύψος στη Γη αλλά στον Άρη μπορεί να αγγίξουν και τα 8 km. Σίγουρα αποτελούν απειλή για τα rover που είναι εκεί, ωστόσο υπάρχουν και περιπτώσεις που έχουν καθαρίσει τη σκόνη πάνω από τους ηλιακούς συλλέκτες τους επιμηκύνοντας έτσι την αποστολή τους. Εκτιμάται ότι προκύπτει 1 τέτοιο συμβάν ανά αρειανή ημέρα και ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο αρειανής επιφάνειας.

 

Πηγή: NASA / JPL-Caltech / J. Roger / https://mars.nasa.gov/mars2020/multimedia/raw-images/

 

Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

Νανοσυσκευές με ιστία laser για διαστημική εξερεύνηση

Από τους πιο οικονομικούς και με σχετικά μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας, τρόπους που έχουν προταθεί για τη μη-επανδρωμένη εξερεύνηση εξωπλανητών σε «γειτονικά» πλανητικά συστήματα (όπως π.χ. το Άλφα του Κενταύρου που απέχει 4.2 έτη φωτός από εμάς), είναι η αποστολή πολυάριθμων διαστημικών συσκευών πολύ μικρού μεγέθους και βάρους της τάξης των νανογραμμαρίων ή λιγότερο. Θα μπορούσαμε να στείλουμε τρισεκατομμύρια τέτοιες νανοσυσκευές με σχεδόν μηδενικό κόστος εξόδου από το βαρυτικό πεδίο της Γης (ή περίπου όσο θα κόστιζε η εκτόξευση ενός δορυφόρου βάρους μόλις 1 g).

 

Το πολύ μικρό βάρος αυτών των συσκευών επιτρέπει τη, θεωρητική, επιτάχυνσή τους σε τελικές ταχύτητες που είναι σημαντικό ποσοστό της ταχύτητας του φωτός (π.χ. στο εγχείρημα “Breakthrough Starshot”, η τελική ταχύτητα είναι 20% αυτής του φωτός για κάθε νανοσυσκευή, η οποία μάλιστα, σύμφωνα με τους ερευνητές του εγχειρήματος, ιδανικά μπορεί να ξεπεράσει και το 50% σε επόμενες εκδόσεις, χρησιμοποιώντας ακτινοβόληση από ισχυρά επίγεια laser για μερικά λεπτά, προς το μικροσκοπικό και υπέρλεπτο ιστίο που θα διαθέτουν). Το μεγάλο πλήθος αυτών των συσκευών, αυξάνει την πιθανότητα να τα καταφέρει έστω και ένα μικρό ποσοστό αυτών, μέχρι τον εξωπλανήτη του πλανητικού συστήματος που μας ενδιαφέρει, θεωρώντας ότι πολλές άλλες θα καταστραφούν στην πορεία από διάφορες αιτίες (ακόμη και πρόσκρουση με μικροσκοπικούς κόκκους σκόνης στο διαστρικό τους ταξίδι, είναι αρκετή).

 

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Nature Photonics” στις 30/1, ερευνητές από το CalTech, αναλύουν μια μέθοδο μέτρησης της δύναμης που ασκείται από επίγεια laser στις υπέρλεπτες μεμβράνες/ιστία που θα έχουν αυτές οι μικροσκοπικές συσκευές. Το πάχος των ιστίων που δοκιμάστηκε στο εργαστήριο, ήταν 50 nm (50 δισεκατομμυριοστά του μέτρου) ενώ η επιφάνειά τους 1600 τετραγωνικά μικρόμετρα. Οι δοκιμές αυτές γίνονται για να κατανοηθεί η αντίδραση των ιστίων στην πίεση ακτινοβολίας που ασκείται από το laser, ενώ θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και διάφορες προκλήσεις όπως η διατήρηση του σχήματός τους αλλά και η διατήρηση της πορείας τους προς τον επιθυμητό προορισμό. Για αυτούς τους λόγους, η ερευνητική ομάδα προσανατολίζεται στη χρήση εξελιγμένων νανοϋλικών και μεταϋλικών ώστε η κάθε συσκευή, τελικά, να μπορεί να διορθώνει μόνη της την πορεία της αλλά και τις (επιδιορθώσιμες) βλάβες που μπορεί να συμβούν στο ιστίο κατά τη διαδρομή της.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.nature.com/articles/s41566-024-01605-w

 

Φωτογραφία από ένα παρόμοιο εγχείρημα (LightSail): https://commons.wikimedia.org/wiki/File:LightSail_2.jpg

 

Περισσότερα για τα μεταϋλικά, τη νανοτεχνολογία, την τεχνολογία υλικών αλλά και για το “Breakthrough Starshot” όπως και για πολλά άλλα εγχειρήματα στα πλαίσια της μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης διαστημικής εξερεύνησης, με σχήματα και λεπτομέρειες, θα βρείτε τόσο στον τόμο ΙΙ όσο και στον συναρπαστικότερο τόμο της τριλογίας «Τα φυσικά φαινόμενα», τον τόμο ΙΙΙ (εκδόσεις «Οσελότος»), τους οποίους μπορείτε να αποκτήσετε και από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής, με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Ατμοσφαιρική διάθλαση από τον ISS

Αυτό αποτελεί τμήμα μιας φωτογραφίας μακράς έκθεσης (30’) που ανέβασε στις αρχές Φλεβάρη σε κοινωνικό δίκτυο ο αστροναύτης του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS) Don Pettit. Σε αυτήν, παρατηρήστε ότι τα αστρικά ίχνη φαίνονται «στραβά» χαμηλά. Αυτό είναι αποτέλεσμα της διάθλασης του φωτός μέσα από το ολοένα πυκνότερο στρώμα της γήινης ατμόσφαιρας. Είναι το ίδιο φαινόμενο με αυτό που κάνει ένα μολύβι το οποίο βρίσκεται μέσα σε ένα ποτήρι με νερό, να φαίνεται «σπασμένο» σε έναν εξωτερικό παρατηρητή. 

 

Η διαφορετική πυκνότητα των υλικών μέσα στα οποία βρίσκεται το αντικείμενο προς παρατήρηση, έχει ως τελικό αποτέλεσμα την κάμψη της ευθύγραμμης πορείας του φωτός από το αντικείμενο μέχρι το μάτι μας, με αποτέλεσμα αυτό να φαίνεται παραμορφωμένο ή σε ελαφρώς διαφορετική θέση από εκείνη που πραγματικά βρίσκεται.

 

Άλλα φαινόμενα που μπορείτε να διακρίνετε σε αυτό το κάδρο, είναι το κίτρινο και πράσινο airglow (φωταύγεια της ατμόσφαιρας σε ύψος περίπου 90 km στη συγκεκριμένη περίπτωση), την οποία έχουμε δει και αναλύσει επανειλημμένα σε παλαιότερες αναρτήσεις μας, όπως επίσης και τις λάμψεις από τις αστραπές σε καταιγιδοφόρα νέφη χαμηλά.

 

Φωτογραφία: Don Pettit -- https://x.com/astro_Pettit

 

Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Κλιματική αλλαγή και θνησιμότητα σε 854 ευρωπαϊκές πόλεις

Σε μια μεγάλη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Nature Medicine” στις 27/1 και στην οποία συμμετέχουν και Έλληνες επιστήμονες, γίνεται μια εκτίμηση της επιρροής της κλιματικής αλλαγής στη θνησιμότητα σε 854 ευρωπαϊκές πόλεις. Στο SSP3-7.0 που είναι και το χειρότερο σενάριο που εξετάζεται στην έρευνα αυτή (κάτι που, μετά τις εkλoγές στις ΗΠΑ, δεν αποκλείεται να αποτελέσει και πιθανότερο σενάριο), αναμένεται αύξηση κατά 50% στους θανάτους που σχετίζονται με θερμοκρασιακές ακρότητες λόγω της κλιματικής αλλαγής, ως το τέλος του αιώνα.

 

Οι χώρες που φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο, βρίσκονται κυρίως πέριξ της Μεσογείου (συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας) και σε μια περιοχή της κεντρικής Ευρώπης που περιλαμβάνει κυρίως την Ελβετία, τη νότια Γερμανία, την Αυστρία και την Πολωνία. Καλύτερα φαίνονται τα πράγματα προς τα βορειότερα και δυτικότερα τμήματα της Ευρώπης και την Αγγλία. 

 

Στους χάρτες φαίνονται οι αυξήσεις/μειώσεις αυτών των συσχετιζόμενων με την κλιματική αλλαγή θανάτων με κόκκινο-μαύρο/πράσινο αντίστοιχα, και την αντίστοιχη αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, εφόσον δεν ληφθεί κανένα μέτρο για την προστασία και την προσαρμογή των πληθυσμών στις θερμοκρασιακές ακρότητες (το χειρότερο πιθανό σενάριο).

 

Οι τελευταίες φαίνονται να μετατοπίζονται αισθητά προς το «θερμότερο» άκρο σταδιακά ως το τέλος του αιώνα. Στο χειρότερο σενάριο, ακόμη και αν εφαρμόζαμε το 95% των μέτρων για την κλιματική προσαρμογή του πληθυσμού, οι μεσογειακές χώρες θα έβλεπαν και πάλι μια αύξηση στην προαναφερθείσα θνησιμότητα. Επομένως χρειάζεται συνδυαστική δράση τόσο για να αποφύγουμε τα χειρότερα κλιματικά σενάρια, όσο και για να εφαρμοστούν τα απαραίτητα μέτρα προστασίας – προσαρμογής του πληθυσμού απέναντι σε αυτήν την ολοένα διογκούμενη απειλή.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.nature.com/articles/s41591-024-03452-2

 

Περισσότερα για την κλιματική αλλαγή, το «φαινόμενο του θερμοκηπίου», όπως και για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Τα ιριδίζοντα μαργαρώδη νέφη του Άρη

Ο Άρης έχει ιριδίζοντα νέφη διοξειδίου του άνθρακα και ένα από αυτά βλέπουμε στην πανοραμική φωτογραφία που ελήφθη από την κάμερα του rover “Curiosity” στις 27/1/2023. Τι είναι αυτά τα νέφη όμως;

 

Αυτά τα νέφη βρίσκονται σε ύψος 60-80 km στην αρειανή ατμόσφαιρα και φωτίζονται από τον Ήλιο ο οποίος έχει δύσει στη συγκεκριμένη εικόνα. Αποτελούν έναν συνδυασμό φωτεινών νυχτερινών νεφών (noctilucent) και ιριδιζόντων νεφών από περίθλαση του ηλιακού φωτός στους παγοκρυστάλλους διοξειδίου του άνθρακα με μέγεθος της τάξης του μm (μικρομέτρου = 1 εκατομμυριοστό του μέτρου). Επομένως, χρησιμοποιώντας «γήινη» ορολογία, θα μπορούσαμε να τα αποκαλέσουμε «μεσοσφαιρικά μαργαρώδη νέφη» (nacreous, τα οποία στη Γη εμφανίζονται χαμηλότερα, στη στρατόσφαιρα). Δηλαδή πρόκειται για έναν συνδυασμό νυχτερινών φωτεινών νεφών που είναι και ιριδίζοντα.

 

Τέτοια νέφη έχουν παρατηρηθεί και άλλες φορές στον Άρη. Γενικότερα απαντώνται σε ύψη 40-100 km και δημιουργούνται κυρίως από πάγο διοξειδίου του άνθρακα (το κύριο συστατικό της ατμόσφαιρας στον Άρη). Ένας αστροναύτης στην επιφάνεια του πλανήτη, θα έβλεπε αυτά τα νέφη όπως φαίνονται και στην εικόνα, δηλαδή με τον χαρακτηριστικό ιριδισμό τους. Νέφη από πάγο νερού απαντώνται χαμηλότερα, κυρίως σε ύψη 20-50 km στην αρειανή ατμόσφαιρα.

 

Πηγή: NASA / JPL-Caltech / MSSS / Simeon Schmauß / https://flic.kr/p/2qJvszB

 

Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Pax Romana και περιβαλλοντική μόλυνση

Έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο στο επιστημονικό περιοδικό PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences), αναφέρεται στην ατμοσφαιρική ρύπανση από μόλυβδο και τις συνέπειές της, κατά την περίοδο “Pax Romana”, μια περίπου 200ετή περίοδο, 2000 έτη πριν το σήμερα, η οποία σηματοδοτεί και το απόγειο της τότε Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Πρόκειται για την πρώτη μεγάλης κλίμακας ατμοσφαιρική ρύπανση η οποία έχει συνέπειες που για πρώτη φορά ποσοτικοποιούνται σε αυτήν την έρευνα.

 

Τα παιδιά που γεννήθηκαν εκείνη την περίοδο, είχαν στο αίμα τους επίπεδα μολύβδου τριπλάσια από τον μέσο όρο της Νεολιθικής εποχής, κάτι που μεταφράζεται σε μείωση του διανοητικού πηλίκου (IQ) κατά 3 μονάδες κατά μέσο όρο, αργοπορημένη ανάπτυξη, μαθησιακές δυσκολίες, αλλαγές στη συμπεριφορά, ανοσοκαταστολή, καρδιακά και άλλα οργανικά προβλήματα, και πολλά άλλα. Οι ακραίες συμπεριφορές αυτοκρατόρων όπως ο Νέρων και ο Καλιγούλας θα μπορούσαν να αποδοθούν σε δηλητηρίαση από μόλυβδο αν και η παρούσα έρευνα δεν έχει ως αντικείμενο την διερεύνηση της συσχέτισης αυτής. Ανάμεσα στις αιτίες για την πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, είναι πιθανό να έχει κάποια συνεισφορά και η περιβαλλοντική ρύπανση.

 

Η ρύπανση από τον μόλυβδο προερχόταν από την εξόρυξη και τήξη του. Το εντυπωσιακό είναι ότι τα δεδομένα της έρευνας οδηγούν στο συμπέρασμα πως οι συνέπειές της στον άνθρωπο, υπολογίζονται περίπου στο 1/3 εκείνων της σύγχρονης βιομηχανικής εποχής στα μέσα και τέλη του 20ου αιώνα, οπότε μόλις έγιναν αντιληπτές οι συνέπειές της, ελήφθησαν διάφορα μέτρα όπως π.χ. η στροφή προς τη χρήση αμόλυβδης βενζίνης. Οι ερευνητές αλλά και διάφοροι ιστορικοί αναφέρουν τη σημασία και το ενδιαφέρον που έχει να κάνουμε κάποιους παραλληλισμούς με την τότε εποχή.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2419630121

 

Φωτογραφία: Wolfgang Moroder (CC BY-SA 3.0, https://en.wikipedia.org/wiki/Roman_Forum...)

 

Περισσότερα για όλα τα γνωστά, άγνωστα, εντυπωσιακά καιρικά και ατμοσφαιρικά φαινόμενα, με χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες (από την Ελλάδα και το εξωτερικό) και απλή επιστημονική εξήγηση, στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!