Και αφού «έκατσε η σκόνη» από την προχθεσινή ανακοίνωση περί των ευρημάτων του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb για τον εξωπλανήτη K2-18b (βλέπε εδώ: https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/posts/1180789194058407), ας δούμε τι ισχύει, τι δεν ισχύει και τι μπορούμε να περιμένουμε.
Βρέθηκε ζωή στον εξωπλανήτη αυτόν; Όχι. Αν είχε βρεθεί, θα το ξέρατε σίγουρα! Αυτό που βρέθηκε* είναι κάποιες χημικές ενώσεις (διμεθυλοσουλφιδίο και διμεθυλοδισουλφίδιο που για συντομία τα γράφουμε DMS, DMDS) που στη Γη γνωρίζουμε ότι παράγονται από θαλάσσια ζωή, όμως υπάρχουν και αβιοτικές διαδικασίες που θα μπορούσαν να το δημιουργήσουν στον εν λόγω εξωπλανήτη.
*Βρέθηκαν όντως αυτές οι χημικές ενώσεις; Κάποιοι ερευνητές έχουν τις αμφιβολίες τους για λόγους που άπτονται της στατιστικής που χρησιμοποιήθηκε για να αναδειχθεί η ανίχνευση «3σ» (ή απλοϊκά 99.7%) που αναφέρθηκε στην προηγούμενη ανάρτησή μας.
Τι χρειαζόμαστε για να είμαστε σίγουροι για την ανίχνευση των συγκεκριμένων στοιχείων; Περισσότερες παρατηρήσεις, επαλήθευση και από άλλες ανεξάρτητες επιστημονικές ομάδες και στατιστική βεβαιότητα «5σ».
Έστω ότι γίνεται πλήρης επαλήθευση της ύπαρξης αυτών των στοιχείων. Τι θα αποκαλύψει για αυτόν τον εξωπλανήτη; Μία πιθανότητα να παράγονται από κάποιου είδους θαλάσσια ζωή, όμως επειδή υπάρχουν και αβιοτικές διαδικασίες (δηλαδή διαδικασίες που δεν χρειάζονται την ύπαρξη ζωής) που μπορούν να τα παράγουν, σίγουρα έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε αποδεικνύοντας ότι δεν είναι αυτές που ευθύνονται για την ύπαρξη DMS και DMDS και για αυτό αναφερθήκαμε σε «ένα ταξίδι που μόλις ξεκινά» στην προηγούμενη ανάρτησή μας.
Γνωρίζουμε ότι ο K2-18b έχει όντως ωκεανούς; Ο εξωπλανήτης αυτός βρίσκεται στην «κατοικήσιμη» ζώνη του αστέρα του (ερυθρός νάνος) κάτι που σημαίνει ότι δυνητικά έχει θερμοκρασίες κατάλληλες για να υπάρχει νερό σε υγρή μορφή, όμως αυτό δεν αποτελεί επιβεβαίωση, καθώς υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Πέρα από τα DMS και DMDS, πόσο σημαντική είναι η έρευνα πάνω σε αυτόν τον εξωπλανήτη; Πολύ! Είναι το «επόμενο βήμα» όσο αφορά την εξερεύνηση των εξωπλανητών και των ποικίλων εξωπλανητικών ατμοσφαιρών. Αυτοί οι εξωπλανήτες όπως ο K2-18b είναι συνηθισμένοι εκτός του ηλιακού μας συστήματος, όμως στο δικό μας δεν έχουμε κανέναν τέτοιον! Επομένως, υπάρχει ανάγκη να μάθουμε περισσότερα για αυτούς τους «μίνι-Ποσειδώνες» (λέγονται έτσι διότι είναι λίγο μικρότεροι από τον δικό μας Ποσειδώνα και αποτελούν συνήθως ωκεάνιους κόσμους με παχιά ατμόσφαιρα υδρογόνου).
Μπορούμε να πούμε ότι αυτά τα στοιχεία (DMS, DMDS) αποτελούν «βίο-δείκτες» (biosignatures), δηλαδή στοιχεία που συνδέονται με την ύπαρξη ζωής; Ο βίο-δείκτης είναι ένα στοιχείο που αποτελεί απόδειξη για ύπαρξη ζωής. Υπό αυτό το πρίσμα, πολλοί ερευνητές επισημαίνουν ότι επειδή υπάρχουν και αβιοτικές διαδικασίες που μπορούν να τα παράγουν αυτά, δεν μπορούν να θεωρηθούν βίο-δείκτες από μόνα τους. Ένας κανόνας είναι ότι «όσο μεγαλύτερο είναι το μόριο που ανιχνεύεται, τόσο πιθανότερο είναι να έχει παραχθεί από ζωή». Για παράδειγμα, αν σε έναν εξωπλανήτη ανιχνεύαμε CFCs (οι γνωστοί χλωροφθοράνθρακες που χρησιμοποιούνταν παλιά σε κλιματιστικά και ψυγεία και μας άφησαν ως «κληρονομιά» την αραίωση του όζοντος), τότε αυτό θα μπορούσε σίγουρα να θεωρηθεί ως ένας βίο-δείκτης.
Οπότε, πού βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή και τι να περιμένουμε; Έχουμε έναν ακόμη λόγο να θέλουμε να ψάξουμε περισσότερο τον συγκεκριμένο εξωπλανήτη, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Χρειαζόμαστε σίγουρα περισσότερα δεδομένα (χρόνος παρατήρησης), και πλήρη στατιστική επιβεβαίωση της ύπαρξης των συγκεκριμένων στοιχείων από ανεξάρτητες ερευνητικές ομάδες. Ακόμη και αν αυτό δεν συμβεί, θα έχουμε μάθει περισσότερα για αυτούς τους «ξένους», για το ηλιακό μας σύστημα, πλανήτες.
Έχει συμβεί κάτι ανάλογο στο παρελθόν; Ναι, και μάλιστα έχουμε ένα πρόσφατο παράδειγμα εντός του ηλιακού μας συστήματος και συγκεκριμένα στην Αφροδίτη όπου το 2020 μια ερευνητική ομάδα ανέφερε ότι ανίχνευσε φωσφίνη στην ατμόσφαιρα του πλανήτη, κάτι που αποτελεί πιθανό βίο-δείκτη για ακραιόφιλους μικροοργανισμούς στα νέφη του (η υπόθεση ότι μπορεί να υπάρχει κάποιου είδους ζωή στα νέφη της Αφροδίτης, μακριά από την κολασμένη επιφάνειά της, δεν είναι νέα). Μεταγενέστερες παρατηρήσεις από άλλους δεν επαλήθευσαν την ανίχνευση φωσφίνης, όμως η ερευνητική ομάδα επανήλθε το 2023 με περισσότερες παρατηρήσεις και την εκ νέου ανίχνευση αυτής της ουσίας, εξηγώντας ότι έχει σημασία αν οι παρατηρήσεις έγιναν στη φωτεινή (αυτή που βλέπει προς τον Ήλιο) ή τη σκοτεινή πλευρά του πλανήτη κάθε φορά. Στη φωτεινή πλευρά, η υπεριώδης ακτινοβολία διαλύει τα ίχνη φωσφίνης. Επομένως, όσες μετρήσεις ελήφθησαν στη μεταβατική ζώνη από τη νύχτα προς την ημέρα ανίχνευσαν φωσφίνη, ενώ σε εκείνη από τη μέρα προς τη νύχτα όχι. Αυτό δείχνει ότι έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε και για τις ατμόσφαιρες των «γειτονικών» μας πλανητών, κάτι στο οποίο στοχεύουν οι αποστολές “DAVINCI+” και «VERITAS» στην Αφροδίτη (βλέπε παλαιότερη ανάρτησή μας για αυτές: https://www.facebook.com/TaFisikaFainomena/posts/995073654632726).
Σχετικό άρθρο: https://www.nature.com/articles/d41586-025-01264-z
Καλλιτεχνική απεικόνιση εξωπλανήτη: https://commons.wikimedia.org/.../File:An_exoplanet_seen...
Περισσότερα για τη διαστημική εξερεύνηση, τους εξωπλανήτες αλλά και τις ευρύτερες εξελίξεις στην Επιστήμη και την Τεχνολογία τόσο στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, θα βρείτε στον συναρπαστικό τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου