Εντυπωσιακό οριζόντιο τόξο στην Alabama

«Οριζόντιο τόξο» (horizontal ή circumhorizontal arc), στο Montgomery της Alabama στις ΗΠΑ, στις 7/4. Παρατηρήστε τα νέφη που μοιάζουν με ίνες και ανήκουν στην κατηγορία των θυσάνων. Επίσης, παρατηρήστε τα πολύ έντονα χρώματά του που είναι και ένα από τα χαρακτηριστικά του. Δείτε πόσο ψηλά είναι ο Ήλιος στον ουρανό του παρατηρητή.

 

Για να δημιουργηθεί το συγκεκριμένο ατμοσφαιρικό οπτικό φαινόμενο, οι ακτίνες του Ήλιου θα πρέπει να εισέλθουν στους εξαγωνικούς παγοκρυστάλλους των νεφών με μεγάλη γωνία. Για να συμβεί το τελευταίο, ο Ήλιος θα πρέπει να βρίσκεται ψηλά στον ουρανό, άνω των 58 μοιρών σε σχέση με τον ορίζοντα του παρατηρητή. Οριζόντιο τόξο μπορούμε να δούμε και στη χώρα μας από τα τέλη Απριλίου ως και τον Αύγουστο. 

 

Αυτό το οπτικό φαινόμενο, ξεχωρίζει από το γεγονός ότι έχει ξεχωριστά και πολύ έντονα χρώματα (τα εντονότερα και εντυπωσιακότερα που θα δείτε σε οπτικό φαινόμενο), κάτι που προκαλείται από τη (διπλή) διάθλαση των ηλιακών ακτίνων από κάθετες, μεταξύ τους, πλευρές (την πλαϊνή όπου οι ακτίνες εισέρχονται και την κατώτερη από όπου εξέρχονται) του παγοκρυστάλλου. Το οριζόντιο τόξο μπορεί να έχει σχετικά μεγάλο μήκος (εφόσον υπάρχουν νέφη) και παρουσιάζει μικρή καμπυλότητα (για αυτό λέγεται και οριζόντιο). Αυτό είναι εμφανές σε αυτές τις φωτογραφίες.

 

Φωτογραφίες: James Spann --- Πηγή: https://twitter.com/spann

 

Στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα», μπορείτε να δείτε φωτογραφίες με αυτά και άλλα εντυπωσιακά, σπάνια αλλά και άγνωστα φαινόμενα, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με λεπτομερείς εξηγήσεις και σχήματα για το πώς δημιουργούνται αλλά και πώς να τα αναζητάτε. Αποκτήστε τον από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής!

 

 

Νανο-μελάνια, αλλάζουν τον τρόπο που εξοικονομούμε ενέργεια

Σε δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό “Journal of Materials Chemistry A”, στις 21/3, παρουσιάζονται ειδικά «νάνο-μελάνια» (nano-inks) τα οποία, σε χρονικό ορίζοντα μικρότερο της δεκαετίας, εφόσον υπάρξει και βιομηχανικό ενδιαφέρον, θα μπορούσαν να αλλάξουν εντελώς τον τρόπο με τον οποίο εξοικονομούμε ενέργεια σε κτήρια, αυτοκίνητα αλλά οι εφαρμογές τους μπορούν να επεκταθούν παντού. Οι ουσίες αυτές χρησιμοποιούν τα οφέλη της νανοτεχνολογίας. Η νανοτεχνολογία είναι ένας κλάδος της φυσικής που ασχολείται με τον χειρισμό της ύλης στην κλίμακα των νανομέτρων (από 1 nm ως και 100 nm, με το 1 nm να είναι ίσο με 1 δισεκατομμυριοστό του μέτρου, δηλαδή 0.000000001 m), δηλαδή σε ατομική κλίμακα.

 

Η ενσωμάτωση αυτού του υλικού σε βαφές κτηρίων ή αυτοκινήτων, θα μπορούσε να προσφέρει έλεγχο του ενεργειακού ισοζυγίου ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Π.χ. πάνω από μια θερμοκρασία, δρα ως θερμομονωτής ελέγχοντας την θερμότητα που περνά μέσα από αυτό. Το καλοκαίρι μειώνει την εισερχόμενη ακτινοβολία και τον χειμώνα την εξερχόμενη από το κτήριο ή το αυτοκίνητο. Έτσι μειώνονται κατά πολύ οι ανάγκες για κατανάλωση ενέργειας από κλιματιστικά και άλλες συσκευές ρύθμισης της θερμοκρασίας. Όμως το υλικό αυτό μπορεί να ενσωματωθεί π.χ. και σε ρούχα ή φόρμες ώστε σε ακραία περιβάλλοντα με πολλή ζέστη ή πολύ κρύο, να ρυθμίζει αποτελεσματικότερα τη θερμοκρασία που βιώνει το σώμα που τα φορά.

 

Αυτά τα υλικά, όπως τα «νάνο-μελάνια», ονομάζονται υλικά αλλαγής φάσης, διότι αλλάζουν φάση (και συμπεριφορά ως προς τη διάδοση θερμότητας, κ.α) όταν ξεπεραστεί ένα όριο στη θερμοκρασία ή στο ηλεκτρικό ρεύμα ή σε άλλες φυσικές παραμέτρους, ανάλογα το υλικό. Συνήθως, το όριο αυτό βρίσκεται σε τιμές που δεν εμπίπτουν στις καθημερινές μας ανάγκες. Το επίτευγμα στη συγκεκριμένη έρευνα ήταν ότι οι ερευνητές κατάφεραν να τροποποιήσουν αυτό το όριο στο διοξείδιο του βαναδίου (VO2), που είναι ένα κύριο συστατικό στα «νάνο-μελάνια», ώστε να αλλάζει φάση σε όρια που το καθιστούν ιδιαίτερα χρήσιμο και πρακτικό.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://pubs.rsc.org/.../articlelanding/2023/TA/D2TA09753B

 

Φωτογραφία: Τα «νάνο-μελάνια» (Dr Mohammad Taha, University of Melbourne, κύριος ερευνητής της παραπάνω έρευνας).

 

 

Η ηλιακή έκλειψη της 20ης Απριλίου 2023, όπως φάνηκε από τη Σελήνη

Η ηλιακή έκλειψη στις 20 Απριλίου, όπως φαινόταν από τη Σελήνη (παρατηρήστε τη σκιά της Σελήνης πάνω στη Γη). Ποιος τράβηξε αυτήν την εντυπωσιακή φωτογραφία όμως; Το όχημα της Ιαπωνικής διαστημικής αποστολής HAKUTO-R, είχε προγραμματιστεί για προσελήνωση στις 26 Απριλίου. Από αυτό ελήφθη και η φωτογραφία αυτή. Ωστόσο χάθηκε η επικοινωνία κατά τη διαδικασία της προσελήνωσης και το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι μάλλον συνετρίβη. 

 

Πηγή: https://twitter.com/ispace_inc

 

Περισσότερα για την αποστολή HAKUTO-R: https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/display.action...

 

 

Υπερθέαμα οπτικών φαινομένων στον Καναδά

Αυτό το υπερθέαμα απολάμβανε η Karen από τον Καναδά, στις 6/4 και το μοιράζεται μαζί μας. Από τις σπάνιες περιπτώσεις που εμφανίζεται ολόκληρος ο παρηλιακός κύκλος (ο μεγάλος κύκλος που περνάει από τον Ήλιο και τέμνει τη γνωστή άλω των 22 μοιρών και τα παρήλια), ενώ μαζί με την άλω εμφανίζεται και η περιγεγραμμένη άλως. 

 

Η περιγεγραμμένη άλως μοιάζει πολύ με την κλασική άλω των 22 μοιρών, το «στεφάνι» ή «αλώνι» όπως συχνά το λένε, μόνο που αυτή έχει «ενσωματωμένα» το ανώτερο και το κατώτερο εφαπτόμενο τόξο. Εμφανίζεται όταν η πηγή φωτός, δηλαδή ο Ήλιος ή η Σελήνη, είναι σχετικά ψηλά στον ουρανό (πάνω από 30 μοίρες σε σχέση με τον ορίζοντα του παρατηρητή) όπως εδώ. Όταν βρίσκεται κάτω από τις 30 μοίρες, τότε η περιγεγραμμένη άλως μετατρέπεται στο ανώτερο και κατώτερο περιφερειακό τόξο.

 

Επάνω στη λευκή γραμμή που αποτελεί τον παρηλιακό κύκλο και σχετικά ψηλά στον ουρανό, εμφανίζονται δυο εντονότερες λευκές τελείες (εντονότερες σε σχέση με τη γραμμή), οι οποίες αποτελούν τα σπάνια παρήλια των 120 μοιρών.

 

Οι παγοκρύσταλλοι στα νέφη ή αυτοί που αιωρούνται στον αέρα γύρω μας (σε πιο ψυχρά κλίματα, όπως εδώ, ή σε χιονοδρομικά κέντρα) είναι υπεύθυνοι, σε συνδυασμό με το ηλιακό φως, για τον συνδυασμό των οπτικών φαινομένων που βλέπουμε. Το διαφορετικό σχήμα του καθενός, το πλήθος τους, η καθαρότητά τους και οι διαφορετικές γωνίες εισόδου του ηλιακού φωτός σε αυτούς, οδηγούν σε αυτό το υπερθέαμα.

 

Πηγή: https://twitter.com/Karen_Hase501

 

Περισσότερα για όλα τα μετεωρολογικά και οπτικά φαινόμενα, με φωτογραφίες, χάρτες, σχήματα, συχνότητες εμφάνισης στη χώρα μας και οδηγίες για το πώς να τα ψάχνετε και να τα ξεχωρίζετε, θα βρείτε στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα», τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

Πιο κοντά στην αποκατάσταση του φυσικού τρόπου παραγωγής ινσουλίνης

Στον διαβήτη τύπου 1, το σώμα δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη, κάτι που σημαίνει πως ο ασθενής θα πρέπει να παίρνει αυτήν την ορμόνη εξωτερικά για να ρυθμίζει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Σήμερα, αυτό μπορεί να γίνεται με μικροσκοπικές και πρακτικές αντλίες ινσουλίνης οι οποίες βρίσκονται διαρκώς πάνω στο σώμα του ασθενούς. Όμως, τόσο αυτές όσο και άλλα ιατρικά εξαρτήματα που χρησιμοποιούμε είτε πάνω είτε μέσα στο σώμα μας (π.χ. βηματοδότης), χρειάζονται μια αξιόπιστη πηγή ενέργειας. Σήμερα αυτή η πηγή ενέργειας είναι οι μπαταρίες.

 

Ωστόσο μια ερευνητική ομάδα από το ETH της Ζυρίχης, σε έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο στο επιστημονικό περιοδικό “Advanced Materials”, παρουσιάζει μία μικροσκοπική εμφυτεύσιμη ενεργειακή κάψουλα η οποία μπορεί να παράγει την απαραίτητη ηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιώντας την περίσσεια γλυκόζης στο αίμα. Μάλιστα, την συνδύασαν με τεχνητά Β κύτταρα τα οποία είχε αναπτύξει η ίδια ομάδα το 2016, ώστε να παράγουν ινσουλίνη, σχεδόν αποκαθιστώντας τον φυσικό τρόπο με τον οποίο αυτή παράγεται από αυτά τα κύτταρα στο πάγκρεας. Η συσκευή παρακολουθεί τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και μόλις αυτά επανέλθουν σε μια προκαθορισμένη τιμή, τότε η κάψουλα σταματά την παραγωγή ενέργειας και τα Β κύτταρα παύουν να παράγουν ινσουλίνη.

 

Η παραγόμενη ενέργεια από τη συγκεκριμένη κάψουλα, μπορεί να τροφοδοτήσει κάθε εμφυτευμένη συσκευή στο σώμα μας αλλά μπορεί να παρέχει την απαιτούμενη ενέργεια για επικοινωνία της εμφυτευμένης συσκευής με κάποιο smartphone ώστε να μπορεί να ελεγχθεί από τον ασθενή ή τον γιατρό αν χρειαστεί κάποια παρέμβαση. Στη φωτογραφία βλέπουμε το πρωτότυπο της ενεργειακής κάψουλας (Fussenegger Lab / ETH Zurich).

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/adma.202300890

 

Δημοσιευμένη Έρευνα για τεχνητά Β-κύτταρα, 2016: https://www.science.org/doi/10.1126/science.aaf4006

 

 

Μείωση διαθέσιμης υγρασίας εδάφους και κλιματική αλλαγή

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στις 25/3 σε ένα από τα κορυφαία επιστημονικά περιοδικά, το “Nature Communications”, διατυπώνεται η ανησυχία για τις επιπτώσεις της μείωσης της διαθέσιμης υγρασίας του εδάφους στα υποτροπικά δάση (όπως αυτά που υπάρχουν στη χώρα μας) και τον απότομο μετασχηματισμό τους σε στέπες. Η έρευνα έγινε με δεδομένα μισού εκατομμυρίου ετών, τα οποία ανακτήθηκαν από γεωτρήσεις, γεωχημικές αναλύσεις και αρχεία γύρης στην περιοχή Τενάγη Φιλίππων της Δράμας. 

 

Τα δεδομένα από τις αναλύσεις που έγιναν, υποδεικνύουν ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο όριο ετήσιου υετού (προσδιορίζεται γύρω στα 400 mm, δηλαδή περίπου όσο πέφτει στη νότια Αττική και τμήμα των Κυκλάδων) το οποίο είναι απαραίτητο για την επαρκή υγρασία του εδάφους και τη συνεπακόλουθη «επιβίωση» των υποτροπικών δασών. Στο παρελθόν όποτε υπήρχαν περίοδοι ξηρασίας, η μεταβολή ενός υποτροπικού δάσους σε στέπα δεν ήταν σταδιακή αλλά απότομη. 

 

Για να γίνει η σύνδεση με τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα, αυτό που επίσης συμπεραίνεται από τις αναλύσεις του τελευταίου μισού εκατομμυρίου ετών, είναι ότι η μεγαλύτερη επέκταση των δασών μαζί με τις περισσότερες βροχοπτώσεις, παρατηρούνται όταν οι συγκεντρώσεις CO2 ξεπερνούν τα 260 ppm. Βλέπε και στο γράφημα όπου με ροζ τελείες σημειώνονται οι περίοδοι όπου είχαμε πάνω από 260 ppm CO2 στην ατμόσφαιρα. Οι περισσότερες ροζ τελείες βρίσκονται δεξιά (περισσότερες βροχές) και πάνω (περισσότερη γύρη) στο γράφημα.

 

Ωστόσο, αυτή η αντιστοίχιση με τα επίπεδα του CO2 δεν μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη των υποτροπικών δασών τις επόμενες δεκαετίες καθώς αυτό που συμβαίνει τώρα είναι πρωτοφανές και συμβαίνει εξαιρετικά γρήγορα σε σχέση με το παρελθόν όπου υπήρχαν συγκεκριμένα φυσικά αίτια. Αν και τα φυτά των υποτροπικών δασών μπορούν να αντέξουν ακόμη μεγαλύτερες συγκεντρώσεις CO2 ακόμη και από τις σημερινές (420 ppm), το πρόβλημα εστιάζεται στη διεύρυνση των ξηρών και θερμών περιόδων, όπως και στην έλλειψη νερού η οποία σε συνδυασμό με τις ανθρωπογενείς περιβαλλοντικές πιέσεις μπορεί να οδηγήσει σε μια αιφνίδια εξάλειψη των υποτροπικών δασών, λόγω της έλλειψης της απαραίτητης υγρασίας του εδάφους.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.nature.com/articles/s41467-023-37388-x

 

 

Οριζόντιο τόξο στη Florida

Άλλη μία εμφάνιση του πολύ όμορφου οπτικού ατμοσφαιρικού φαινομένου που ονομάζεται «οριζόντιο τόξο» (horizontal ή circumhorizontal arc), στον αυτοκινητόδρομο Ι–75 στη Florida των ΗΠΑ, στις 26/3. Για να δημιουργηθεί το συγκεκριμένο ατμοσφαιρικό οπτικό φαινόμενο, οι ακτίνες του Ήλιου θα πρέπει να εισέλθουν στους εξαγωνικούς παγοκρυστάλλους των νεφών με μεγάλη γωνία. Για να συμβεί το τελευταίο, ο Ήλιος θα πρέπει να βρίσκεται ψηλά στον ουρανό, άνω των 58 μοιρών σε σχέση με τον ορίζοντα του παρατηρητή. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, οριζόντιο τόξο μπορούμε να δούμε και στη χώρα μας από τον Απρίλιο ως και τον Αύγουστο. 

 

Αυτό το οπτικό φαινόμενο, ξεχωρίζει από το γεγονός ότι έχει πολύ έντονα χρώματα (τα εντονότερα και εντυπωσιακότερα που θα δείτε σε οπτικό φαινόμενο), κάτι που προκαλείται από τη (διπλή) διάθλαση των ηλιακών ακτίνων από κάθετες, μεταξύ τους, πλευρές (την πλαϊνή και την κατώτερη) του παγοκρυστάλλου. Το οριζόντιο τόξο μπορεί να έχει σχετικά μεγάλο μήκος (εφόσον υπάρχουν νέφη) και παρουσιάζει μικρή καμπυλότητα (για αυτό λέγεται και οριζόντιο). 

 

Φωτογραφία: Carrie P. – Πηγή: https://twitter.com/winknews

 

Στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα», μπορείτε να δείτε φωτογραφίες με αυτά και άλλα εντυπωσιακά, σπάνια αλλά και άγνωστα φαινόμενα, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με λεπτομερείς εξηγήσεις και σχήματα για το πώς δημιουργούνται αλλά και πώς να τα αναζητάτε. Αποκτήστε τον από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής!

 

 

Χιονοστιβάδα στη Utah των ΗΠΑ

Εντυπωσιακά πλάνα από χιονοστιβάδα στο Sundance Resort στη Utah των ΗΠΑ, στα τέλη Μαρτίου. Ευτυχώς δεν υπήρξαν απώλειες ή τραυματισμοί. Όπως έχουμε δει και παλαιότερα, οι χιονοστιβάδες εκκινούν όταν το βάρος ενός στρώματος χιονιού, ιδιαίτερα σε απότομες πλαγιές, είναι μεγαλύτερο από αυτό που μπορεί να συγκρατηθεί (π.χ. επειδή υφίσταται συμπαγές στρώμα χιονιού πάνω σε ασθενέστερο ή υετός ή μεγάλες θερμοκρασιακές διαφορές καθ’ύψος στο στρώμα χιονιού ή μηχανικές δονήσεις από σεισμική ή ανθρώπινη δραστηριότητα, κ.α. ή συνδυασμός αυτών). Οι μεγαλύτερες από αυτές μπορούν, καθώς αποκτούν μεγάλη ταχύτητα κατερχόμενες, να συμπαρασύρουν πέτρες, βράχους ακόμη και δέντρα στο διάβα τους.

 

Βίντεο: Thomas Farley 

 

Πηγή: https://twitter.com/CCH360

Η αποστολή JUICE της ESA στους παγωμένους δορυφόρους του Δία

Η διαστημική συσκευή JUICE (Jupiter Icy Moons Explorer ή εξερευνητής των παγωμένων φυσικών δορυφόρων του Δία), αναμένεται να ξεκινήσει τη μεγάλη διαστημική της πορεία πάνω σε έναν πύραυλο Ariane 5 σήμερα στις 15:14 το μεσημέρι ώρα Ελλάδας, από τη Γαλλική Γουιάνα (τμήμα της Γαλλικής επικράτειας στα βορειοανατολικά της νότιας Αμερικής). Αποτελεί αποστολή της ESA (Ευρωπαϊκής υπηρεσίας διαστήματος) και αναμένεται να φτάσει στο σύστημα των φυσικών δορυφόρων του Δία τον Ιούλιο του 2031, με την αποστολή να εστιάζει κυρίως στον Γανυμήδη, την Καλλιστώ και την Ευρώπη, ενώ τον Δεκέμβρη του 2034 θα μπει σε τροχιά γύρω από τον Γανυμήδη. Στην πορεία της προς το σύστημα του Δία, θα περάσει και από τη ζώνη των αστεροειδών (ανάμεσα στον Άρη και τον Δία), όπου θα κάνει διέλευση κοντά από τον αστεροειδή 223 Rosa.

 

Γιατί εκεί; Διότι αυτοί οι 3 φυσικοί δορυφόροι του Δία πιθανολογείται πως φιλοξενούν μεγάλους ωκεανούς νερού κάτω από τις παγωμένες επιφάνειές τους, κάτι που τους τοποθετεί στους «δυνητικά κατοικήσιμους» του ηλιακού μας συστήματος. Μάλιστα εικάζεται ότι υπάρχει και μικροβιακή ζωή σε αυτούς (κυρίως στην Ευρώπη), όμως η αποστολή αυτή δεν μπορεί να απαντήσει σε αυτό, καθώς είναι η πρώτη του είδους της και προέχει η εκπλήρωση άλλων στόχων. Αν υπάρχει μικροβιακή ζωή στην επιφάνεια κάποιου από αυτούς τους δορυφόρους (εξαιρετικά απίθανο), τότε είναι πιθανό να ανιχνευτεί. Ωστόσο εκεί που πιθανολογείται ότι υπάρχει (στους ωκεανούς), δεν είναι δυνατόν να ανιχνευτεί καθώς η διαστημική συσκευή δεν θα προσεδαφιστεί.

 

Ποιοι είναι οι στόχοι της αποστολής JUICE; Η αποστολή εστιάζει στον Γανυμήδη περισσότερο αλλά και στην Καλλιστώ όπου θα γίνει χαρτογράφηση και ανάλυση του πάγου αλλά και του ωκεανού κάτω από αυτόν, όπως και μελέτη της ατμόσφαιρας και του μαγνητικού πεδίου του Γανυμήδη. Στην Ευρώπη η έρευνα θα εστιαστεί στα, απαραίτητα για τη ζωή, οργανικά μόρια. Πιο μακρινές παρατηρήσεις θα γίνουν και σε άλλους δορυφόρους του Δία, όπως και στην ηφαιστειακά ενεργή Ιώ. 

 

Πότε θα γνωρίζουμε αν υπάρχει μικροβιακή ζωή σε κάποιον από τους δορυφόρους του Δία; Για να υπάρχει ζωή, όπως τη γνωρίζουμε, σε κάποιον πλανήτη ή δορυφόρο, τότε αυτός θα πρέπει να έχει νερό σε υγρή μορφή, μια πηγή ενέργειας και θρεπτικά συστατικά. Ο Γανυμήδης έχει τις λιγότερες πιθανότητες από τους δορυφόρους που θα ερευνηθούν στον Δία, ενώ η Ευρώπη (στην οποία θα εστιάσει η αποστολή “Europa Clipper” της NASA, που έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει το 2024) περισσότερες. Αυτό διότι στην Ευρώπη, ο ωκεανός έρχεται σε επαφή με τον βραχώδη πυρήνα του δορυφόρου, ο οποίος παρέχει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Στον μεγαλύτερο δορυφόρο του Δία όμως, τον Γανυμήδη, ο ωκεανός είναι αρκετά βαθύς ώστε από ένα σημείο και κάτω, λόγω της πίεσης είναι πιθανό να σχηματίζεται ξανά πάγος πριν τον βραχώδη πυρήνα. Σε αυτήν την περίπτωση ο ωκεανός του Γανυμήδη βρίσκεται ανάμεσα σε δυο στρώματα πάγου και τα θρεπτικά συστατικά λείπουν. Έτσι, θα πρέπει να περιμένουμε να ολοκληρωθούν αυτές οι δυο αποστολές (JUICE και Europa Clipper) στα μέσα της επόμενης δεκαετίας, ώστε να γνωρίζουμε πολύ περισσότερα και με βάση αυτή τη γνώση, να οργανώσουμε μια επόμενη αποστολή που πιθανόν να μας δώσει απαντήσεις.

 

Η αποστολή JUICE προγραμματίζεται να τερματιστεί με ελεγχόμενη πτώση της διαστημικής συσκευής στον Γανυμήδη, στα τέλη του 2035.

 

Αφίσα αποστολής JUICE και περισσότερα για την αποστολή: https://www.esa.int/.../Spotlight_on_Ganymede_Juice_s...

 

Περισσότερα για την αναζήτηση κάθε είδους ζωής, τους εξωπλανήτες, τη διαστημική εξερεύνηση στο άμεσο αλλά και στο βαθύ μέλλον, τις προκλήσεις, τα τεχνικά εμπόδια και τις πιθανές λύσεις, με χάρτες, διαγράμματα και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες, στον τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα», τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Το ηλιοβασίλεμα στα χρώματα των αερίων πυραύλου

Στην εντυπωσιακή αυτή φωτογραφία από τις 18/3, βλέπουμε την εκτόξευση του Falcon 9 της SpaceX, από το Cape Canaveral στη Florida των ΗΠΑ, στα πλαίσια της τοποθέτησης των τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων SES 18 και 19. Τα αέρια που έχει αφήσει πίσω του, φωτίζονται με διαφορετικό τρόπο από το ηλιακό φως, καθώς η λήψη έγινε την ώρα του ηλιοβασιλέματος. 

 

Καθώς ο ήλιος δύει, το ηλιακό φως διανύει σταδιακά μεγαλύτερη διαδρομή μέσα από τη γήινη ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα να υφίσταται εντονότερη σκέδαση (όπως γνωρίζουμε και από πολλές άλλες αναρτήσεις εδώ) και ο ηλιακός δίσκος να φαίνεται πιο ερυθρός όσο περνά η ώρα, μέχρι να δύσει. Αυτήν ακριβώς τη διαδοχή των χρωμάτων του ηλιακού δίσκου, από το λευκοκίτρινο, στο πορτοκαλί και το ερυθρό, βλέπουμε ακολουθώντας τη στήλη αερίων, από ψηλά (όπου είναι ακόμη μέρα) μέχρι χαμηλά (όπου ο ήλιος έχει δύσει). 

 

Φωτογραφία: https://twitter.com/Cygnusx112 (Tom McCool)

 

Στον τόμο Ι του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα», μπορείτε να δείτε φωτογραφίες με αυτά και άλλα άγνωστα ή εντυπωσιακά φαινόμενα, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με λεπτομερείς εξηγήσεις και σχήματα για το πώς δημιουργούνται αλλά και πώς να τα αναζητάτε. Αποκτήστε τον από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής!

 

 

Σύνδεση υπερκαινοφανών και γήινης βιοποικιλότητας

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Ecology and Evolution” στις 16/3, συμπεραίνεται ότι ο αριθμός των υπερκαινοφανών (supernovae) στην ευρύτερη αστρική γειτονιά μας, έχει επηρεάσει σημαντικά τη βιοποικιλότητα της θαλάσσιας ζωής στη Γη τα τελευταία 500 εκατομμύρια έτη.

 

Εκτεταμένες μελέτες σε απολιθώματα έχουν δείξει ότι η ποικιλομορφία των ειδών θαλάσσιας ζωής μεταβάλλεται σημαντικά με το πέρασμα των γεωλογικών εποχών, και ένα θεμελιώδες ερώτημα της εξελικτικής βιολογίας είναι να βρεθούν οι διαδικασίες που είναι υπεύθυνες για αυτές τις αλλαγές. 

 

Η συγκεκριμένη έρευνα αποκαλύπτει μια ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στις μεταβολές του αριθμού των υπερκαινοφανών στα κοντινά μας άστρα και στις αλλαγές στη βιοποικιλότητα των θαλάσσιων ειδών τουλάχιστον κατά τα τελευταία 500 εκατομμύρια έτη. Η «σύνδεση» υπερκαινοφανών – βιοποικιλότητας, εικάζεται πως έχει ως «συνδετικό κρίκο» το κλίμα της Γης. Αυξημένος αριθμός υπερκαινοφανών, οδηγεί σε ψυχρότερο κλίμα, δηλαδή μεγαλύτερη θερμοκρασιακή διαφορά μεταξύ πολικών περιοχών και ισημερινού, κάτι που οδηγεί σε ισχυρότερους ανέμους, αποτελεσματικότερη ανάμειξη των ωκεανών και μεταφορά των απαραίτητων για τη ζωή θρεπτικών στοιχείων παντού. Αυτό διότι η αυξημένη κοσμική ακτινοβολία δημιουργεί αυξημένο αριθμό ιόντων στη γήινη ατμόσφαιρα, κάτι που συνεισφέρει στη δημιουργία νεφών και στην αύξηση του ποσοστού της ηλιακής ακτινοβολίας που ανακλάται από τη Γη προς το διάστημα, μεταβάλλοντας το κλίμα προς το ψυχρότερο σε ένα χρονικό πλαίσιο εκατομμυρίων ετών.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ece3.9898

 

Γράφημα, από την έρευνα. Συσχέτιση του αριθμού των υπερκαινοφανών (μαύρη γραμμή) με τις τάσεις στην βιοποικιλότητα (χρωματιστές γραμμές) για τα τελευταία 500 εκατομμύρια έτη πριν το σήμερα.

 

 

Περιοδοντίτιδα και ρευματοειδής αρθρίτιδα

Ένας στους δυο ανθρώπους στον «ανεπτυγμένο κόσμο», πάσχει από περιοδοντίτιδα. Αυτή αποτελεί μία προχωρημένη βακτηριακή λοίμωξη των ειδικών ιστών, των αρθρώσεων και των οστών που περιβάλλουν και στηρίζουν τα δόντια. Πολλές έρευνες έχουν συνδέσει τη συγκεκριμένη νόσο με διάφορες άλλες όπως άνοια ή καρκίνο του παγκρέατος (π.χ. https://www.nia.nih.gov/.../large-study-links-gum-disease... και https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6352272/).

 

Τον Φεβρουάριο, μία ακόμη έρευνα που συνδέει την περιοδοντική νόσο με μία ακόμη ασθένεια, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Science Translational Medicine”, από ερευνητές στο Stanford. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης, αυτοάνοση και εξελικτική νόσος, που προσβάλλει κυρίως, αλλά όχι μόνο, τις αρθρώσεις. Αποτελεί το συχνότερα εμφανιζόμενο φλεγμονώδες ρευματικό νόσημα.

 

Η σύνδεση μεταξύ των δυο νόσων, εν συντομία, έχει ως εξής. Τα στοματικά βακτήρια διεισδύουν στην κυκλοφορία του αίματος και πυροδοτούν την παραγωγή αντισωμάτων που στοχεύουν τόσο τους μικροβιακούς εισβολείς (καλό) όσο και τις υγιείς πρωτεΐνες που βρίσκονται στις αρθρώσεις μας (κακό). Οι επιστήμονες γνώριζαν για δεκαετίες ότι η ρευματοειδής αρθρίτιδα παρουσιάζεται ως υπερβολική φλεγμονώδης αντίδραση η οποία προκαλείται από αυτά τα αντισώματα, όμως δεν γνώριζαν ποια είναι η αιτία που οδηγεί τον οργανισμό να τα παράγει. Η έρευνα του Stanford «δείχνει» ως αιτία τα στοματικά βακτήρια.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.science.org/doi/10.1126/scitranslmed.abq8476

 

 

Εξωπλανήτες σε ερυθρούς νάνους, κυανοβακτήρια και οξυγονούχος φωτοσύνθεση

Ως σήμερα, η έρευνα εξωπλανητών σε άλλα αστρικά συστήματα, μας έχει οδηγήσει στο να ανακαλύψουμε 5300 εξωπλανήτες, ενώ σχεδόν 10000 ακόμη έχουν ανιχνευθεί και περιμένουν επιβεβαίωση. Η κατοικησιμότητα αυτών των πλανητών, δηλαδή το πόσο φιλόξενοι είναι για την ανάπτυξη της ζωής όπως την γνωρίζουμε, αποτελεί το επόμενο ζητούμενο σε τέτοιες έρευνες. Το ποιοι από αυτούς τους εξωπλανήτες που ανακαλύπτουμε, είναι κατοικήσιμοι, εξαρτάται από το αν ανήκουν στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη» του άστρου, τα χαρακτηριστικά της οποίας εξαρτώνται από το άστρο ή τα άστρα του εκάστοτε πλανητικού συστήματος. Για παράδειγμα, στο δικό μας πλανητικό σύστημα, η Αφροδίτη είναι στο «θερμό άκρο» της κατοικήσιμης ζώνης, ο Άρης στο «ψυχρό άκρο» και η Γη περίπου στη μέση. Η κατοικήσιμη ζώνη ενός άστρου καθορίζεται από την απόσταση (από το άστρο) στην οποία ένας εξωπλανήτης έχει κατάλληλες θερμοκρασίες για να διατηρήσει νερό σε υγρή μορφή. Φυσικά, αυτό δεν είναι το μόνο κριτήριο για την ανάπτυξη ζωής (π.χ. βλέπε Αφροδίτη και Άρη) αλλά είναι ένα θεμελιώδες πρώτο βήμα για να γίνει ο διαχωρισμός ανάμεσα στους πλανήτες που πιθανότατα μπορούν να έχουν ζωή (υπό προϋποθέσεις) και εκείνους που πιθανότατα δεν μπορούν.

 

Σε μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Frontiers in Plant Science” τον Φεβρουάριο, ερευνάται το κατά πόσο θα μπορούσε να γίνει επαρκής φωτοσύνθεση σε εξωπλανήτες με μητρικό άστρο έναν «ερυθρό νάνο». Οι «ερυθροί νάνοι» είναι αστέρια φασματικού τύπου Μ, σε τεχνική ορολογία, και είναι μικρότερα και ψυχρότερα από τον Ήλιο μας (ο οποίος είναι φασματικού τύπου G2). Η σχετικά ψυχρότερη επιφανειακή θερμοκρασία τους, τα κάνει να έχουν ένα χρώμα μετατοπισμένο προς το ερυθρό μέρος του ορατού φάσματος και για αυτό ονομάζονται και «ερυθροί νάνοι». Αυτοί αποτελούν την πλειοψηφία (~75%) των άστρων, τόσο στην αστρική «γειτονιά» μας αλλά και στον Γαλαξία μας τουλάχιστον. 

 

Η πολύ μεγάλη διάρκεια «ζωής» τους (εκατοντάδες δισεκατομμύρια ως τρισεκατομμύρια έτη), τα κάνει να φαντάζουν ιδανικά, σταθερά και φιλόξενα για την ανάπτυξη ζωής σε κάποιον πλανήτη που τυχόν περιφέρεται στην κατοικήσιμη ζώνη αυτών. Ένα σοβαρό πρόβλημα με αυτά τα άστρα όμως, είναι η ιδιαίτερα μεγάλη δραστηριότητά τους, εν συγκρίσει με τον Ήλιο μας. Οι αστρικές εκλάμψεις και η εκτόξευση στεμματικής μάζας από αυτά τα άστρα, είναι αρκετά εντονότερες από ό,τι στο άστρο μας και απειλούν με απαγορευτικά μεγάλες ποσότητες ακτινοβολίας, τους πλανήτες τους.

 

Στη συγκεκριμένη έρευνα, ομάδα αστροβιολόγων εξέτασε κατά πόσο φωτοσυνθετικοί οργανισμοί όπως τα κυανοβακτήρια, θα μπορούσαν να ανταπεξέλθουν και να αποδώσουν, στο (μετατοπισμένο προς το ερυθρό) φως ενός ερυθρού νάνου. Το συμπέρασμά τους είναι ότι θα μπορούσαν, και υπό αυτές τις συνθήκες, να οδηγήσουν σε οξυγονούχο φωτοσύνθεση (εφόσον αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η ζωή όπως τη γνωρίζουμε στη Γη). Θυμίζουμε ότι στη Γη, περίπου 2.9 με 3.5 δισεκατομμύρια έτη πριν το σήμερα, και ενώ η ατμόσφαιρά της ήταν τελείως διαφορετική, καθώς κατακλυζόταν από ηφαιστειακά αέρια όπως μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα, ο πολλαπλασιασμός κυανοβακτηρίων στους ωκεανούς της οδήγησε στην παραγωγή του οξυγόνου που αναπνέουμε σήμερα. Τα κυανοβακτήρια μεταβολίζουν διοξείδιο του άνθρακα και σε συνδυασμό με νερό και φως δημιουργούν οξυγόνο, οδηγώντας έτσι σε ένα πιο φιλόξενο περιβάλλον για την ανάπτυξη πιο πολύπλοκων, πολυκυτταρικών (ευκαρυωτικών) μορφών ζωής.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/2302/2302.09396.pdf και https://www.frontiersin.org/.../fpls.2023.1070359/full

 

Περισσότερα, με λεπτομέρειες, σχήματα, γραφήματα και φωτογραφίες, για τους εξωπλανήτες, την αναζήτηση εξωγήινης ζωής, τη διαστημική εξερεύνηση μεσοπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα, την αστρομηχανική και πολλά άλλα συναρπαστικά θέματα, στον τόμο ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα», τον οποίο μπορείτε να αποκτήσετε με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής από τη σελίδα μας με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!

 

 

Αυξημένος αριθμός συγκεκριμένων τύπων ανοσοκυττάρων σε ανθρώπους με κατάθλιψη

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στα τέλη του 2022 στο επιστημονικό περιοδικό “Molecular Psychiatry”, συμπεραίνεται πως ο αριθμός κάποιων τύπων ανοσοκυττάρων εμφανίζεται αυξημένος σε ανθρώπους με κατάθλιψη. 

 

Πιο συγκεκριμένα, αυτή αποτελεί την πρώτη μεγάλης κλίμακας έρευνα για αυτόν τον σκοπό, η οποία συνδυάζει δεδομένα από παλαιότερες έρευνες στις οποίες έχει χρησιμοποιηθεί η τεχνική της κυτταρομετρίας ροής για ασθενείς με ή χωρίς κατάθλιψη. Αφού ελέγχθηκε η ποιότητα των δεδομένων, τελικώς χρησιμοποιήθηκαν 27 έρευνες με μετρήσεις για 19 διαφορετικούς τύπους ανοσοκυττάρων σε 2277 ενήλικες. Εκεί διαπιστώθηκε ότι ο αριθμός 8 τύπων ανοσοκυττάρων (π.χ. Β, Τ) ήταν αυξημένος σε εκείνους που είχαν κατάθλιψη, σε σχέση με εκείνους που δεν είχαν.

 

Ωστόσο, ο κύριος ερευνητής Éimear Foley, σπεύδει να τονίσει ότι ακόμη δεν γνωρίζουμε αν αυτή η αύξηση στα συγκεκριμένα ανοσοκύτταρα αποτελεί αίτιο ή αποτέλεσμα της κατάθλιψης, όμως θα αποσαφηνιστεί σε μελλοντικές έρευνες. Οι τρέχουσες θεραπείες για την κατάθλιψη δεν είναι αποτελεσματικές για όλους τους ασθενείς και η ανοσοθεραπεία θα μπορούσε να είναι μια λύση για κάποιους από αυτούς. 

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.nature.com/articles/s41380-022-01919-7