Οι αποκομμένες λίμνες στο Maiao

Στη φωτογραφία φαίνεται η ατόλη (κοραλλιογενές νησί) Maiao στον Ειρηνικό ωκεανό, όπως φαίνεται από τον ISS. Βρίσκεται περίπου 4000 km νότια της Χαβάης. Έχει έκταση σχεδόν 9 τετραγωνικών χιλιομέτρων και πληθυσμό 350 ανθρώπων. Οι δυο λίμνες της, Roto Iti και Roto Rahi είναι αποκομμένες από τη θάλασσα, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει πιο αλμυρές από αυτήν, λόγω της εξάτμισης. 

 

Το χρώμα σε αυτές, εξαρτάται από τις χρωστικές ουσίες μικροοργανισμών που υπάρχουν σε τόσο αλμυρά νερά. Σε γενικές γραμμές, τα πορτοκαλί-κόκκινα άλγη απαντώνται σε ύδατα μεσαίας ως μεγάλης αλατότητας ενώ τα γαλάζια-πράσινα (όπως εδώ) σε ύδατα μικρότερης αλατότητας. Υπάρχουν συγκεκριμένα άλγη (π.χ. Dunaliella Salina) που υπό φυσιολογικές συνθήκες είναι πράσινα, όμως όταν αυξηθεί αρκετά η φωτεινότητα στο περιβάλλον ή η αλατότητα, τότε παράγουν χρωστικές ουσίες όπως η πορτοκαλοκόκκινη β-καροτίνη.

 

Φωτογραφία: ISS / https://eol.jsc.nasa.gov

 

 

Στο δρόμο για την κατανόηση της λειτουργίας του εγκεφάλου

Η κατανόηση της λειτουργίας του εγκεφάλου, μπορεί να ανοίξει το δρόμο για τη δημιουργία μηχανών με «ανθρώπινη νοημοσύνη» (AGI, Artificial General Intelligence ή Τεχνητή Γενική Νοημοσύνη). Η AGI είναι το επόμενο βήμα, μετά τη «στενή» τεχνητή νοημοσύνη (ANI, Artificial Narrow Intelligence), την οποία διαθέτουμε σήμερα και η οποία «διαπρέπει» μεν, αλλά σε «στενά» καθορισμένα πλαίσια (π.χ. εύρεση καρκινικών όγκων σε ιατρικά δεδομένα, ακόμη και πριν αυτοί εμφανιστούν ή σε όποιο άλλο τομέα χρησιμοποιηθεί, στην Επιστήμη, την Τέχνη και αλλού, όπως έχουμε δει σε παλαιότερες αναρτήσεις μας). 

 

Ο τομέας της Νευροεπιστήμης αυτή τη στιγμή, έχει πολλά δεδομένα και παρατηρήσεις χωρίς να έχει αναπτύξει μια θεωρία που να προσφέρει σύνδεση ανάμεσα σε αυτά. Επίσης, δεν είναι ακόμη γνωστό αν μια θεωρία για τη λειτουργία του εγκεφάλου, θα πρέπει να αναπτυχθεί σε μοριακό επίπεδο, σε νευρωνικό επίπεδο, σε επίπεδο τομέων του εγκεφάλου ή σε κάποια άλλη κλίμακα ανάμεσά τους.

Στην προσπάθεια κατανόησης της λειτουργίας του εγκεφάλου, ερευνώνται οι μηχανισμοί μάθησης, δηλαδή οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για να μαθαίνει. Υπάρχουν δυο κύριες προσεγγίσεις εδώ. Η πρώτη είναι πειραματική, όπου εξωτερικές παρεμβάσεις προκαλούν αλλαγές στη νευρωνική δραστηριότητα. Η δεύτερη είναι υπολογιστική, όπου ο αλγόριθμος έχει έναν στόχο να επιτύχει, τηρώντας κάποιους περιορισμούς.

 

Σε έρευνα που παρουσιάστηκε στις 25/1, στο επιστημονικό περιοδικό Nature Machine Intelligence, εξετάζεται και μια τρίτη προσέγγιση, όπου ο κανόνας μάθησης εδώ, βασίζεται σε μια βασική κυτταρική λειτουργία, αυτή της μεγιστοποίησης της μεταβολικής ενέργειας του κυττάρου με στόχο τη μείωση της «έκπληξης», δηλαδή της διαφοράς ανάμεσα στο πραγματικό και το προβλεπόμενο. Ο νευρώνας ελαχιστοποιεί το δικό του ενεργειακό κόστος (συναπτική δραστηριότητα), ενώ μεγιστοποιεί τον αντίκτυπό του στην τοπική ροή αίματος «στρατολογώντας» γειτονικούς νευρώνες. Η ικανότητα ενός νευρώνα να προβλέπει το μέλλον του (μειώνοντας την «έκπληξη»), ίσως αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο-κλειδί για την κατανόηση της λειτουργίας του εγκεφάλου.

 

Σε κάποιους αναγνώστες, το τελευταίο ίσως είναι και διαισθητικά προφανές. Στη διαδικασία μάθησης, περιλαμβάνεται η χρήση της εμπειρίας μας για την προσπάθεια πρόβλεψης του μέλλοντος. Προσπαθούμε να μην βρεθούμε «προ εκπλήξεως» και αυτό μας ωθεί σε μια συνεχή διαδικασία πρόβλεψης μελλοντικών στιγμών, με βάση όσα έχουμε ζήσει ως τώρα.

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.nature.com/articles/s42256-021-00430-y

 

Στον τόμο ΙΙΙ του έργου "Τα φυσικά φαινόμενα", μπορείτε να βρείτε πολλές λεπτομέρειες και εξηγήσεις σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη, ποιες είναι οι δυσκολίες, οι προκλήσεις, οι αντιδράσεις αλλά και τι μπορούμε να περιμένουμε στο άμεσο και στο βαθύ μέλλον σε αυτόν τον τομέα. Αποκτήστε τον από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα!

 

 

Κρατήρας Korolev με πάγο νερού στον Άρη

Στη φωτογραφία αυτή που ελήφθη από το Mars Express της ESA, σε τροχιά γύρω από τον Άρη, στις 4/4/2018, φαίνεται ο κρατήρας Korolev, ο οποίος βρίσκεται κοντά στον βόρειο πόλο του πλανήτη. Ο κρατήρας έχει δημιουργηθεί από πρόσκρουση μετεωρίτη στην επιφάνειά του και τώρα περιέχει πάγο νερού. Το βάθος του πάγου εκτιμάται στα 1.8 km και ο όγκος του από 1400 ως 3500 κυβικά χιλιόμετρα.

 

Το βάθος του μπορεί να βρεθεί με την εκπομπή ραδιοκυμάτων, από τον δορυφόρο προς τον κρατήρα. Αυτά ανακλώνται στον πυθμένα και επιστρέφουν στον δορυφόρο. Έτσι, μετράμε το χρόνο που έκαναν για να διανύσουν αυτήν την απόσταση, ενώ η ταχύτητά τους είναι γνωστή, οπότε βρίσκουμε και την απόσταση που διήνυσαν (και, κατά συνέπεια, το βάθος του κρατήρα).

 

Ο πάγος νερού (αλλά και πάγοι άλλων ουσιών όπως μεθανίου, αμμωνίας κ.λπ.) είναι κάτι που βρίσκεται σχετικά εύκολα σε διάφορα μέρη του ηλιακού μας συστήματος (όπως έχουμε δει και σε άλλες αναρτήσεις μας). Η ανεύρεση νερού σε υγρή μορφή στον Άρη (π.χ. υπογείως) θα αύξανε τις πιθανότητες εύρεσης, έστω μικροβιακής, ζωής εκεί.

 

Ο κρατήρας αυτός, δεν είναι ο μόνος που περιέχει πάγο νερού στον Άρη (π.χ. άλλος ένας εδώ: https://www.esa.int/.../Colour_view_of_crater_with_water_ice). 

 

Δημοσιευμένη Έρευνα για τα χαρακτηριστικά του κρατήρα Korolev: https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/.../2015GL066440

 

Φωτογραφία: https://www.esa.int/.../2018/12/Plan_view_of_Korolev_crater

 

 

Η θέα από τον ISS

Όσες φορές και αν δει κάποιος φωτογραφίες οι οποίες έχουν ληφθεί από τους αστροναύτες του ISS, είναι δύσκολο να τις βαρεθεί. Η συγκεκριμένη ελήφθη στις 6/12/2021, ενώ ο ISS βρισκόταν πάνω από τον Ειρηνικό και τη Ν. Ζηλανδία. Χαμηλά διακρίνονται νέφη στην τροπόσφαιρα της Γης. 

 

Η τροπόσφαιρα αποτελεί το χαμηλότερο τμήμα της ατμόσφαιρας, μέσα στο οποίο ζούμε και συμβαίνουν όλα τα καιρικά φαινόμενα. Το κόκκινο χρώμα οφείλεται στη σκέδαση Rayleigh, δηλαδή στο γεγονός ότι τα μικρότερα μήκη κύματος του εισερχόμενου ηλιακού φωτός (το μπλε, όσο αφορά το ορατό φάσμα) διασκορπίζονται, από τα μόρια της γήινης ατμόσφαιρας, εντονότερα από ότι τα μεγαλύτερα (δηλαδή το κόκκινο). Έτσι, ο ουρανός για έναν γήινο παρατηρητή είναι μπλε και ο ήλιος, ιδιαίτερα κατά το ηλιοβασίλεμα, οπότε και το φαινόμενο είναι εντονότερο καθώς το ηλιακό φως διανύει μεγαλύτερη απόσταση μέσα στη γήινη ατμόσφαιρα μέχρι να φτάσει στα μάτια του παρατηρητή, φαίνεται πορτοκαλοκόκκινος. 

 

Από την άλλη, η οζονόσφαιρα, που αποτελεί τμήμα της στρατόσφαιρας, η οποία βρίσκεται ακριβώς πάνω από την τροπόσφαιρα, εμφανίζεται γαλάζια καθώς το όζον απορροφά τόσο τμήμα της εισερχόμενης υπεριώδους ακτινοβολίας, αλλά και το ερυθρό μέρος του ορατού φάσματος, αφήνοντας το γαλάζιο να διέλθει και να είναι τελικά αυτό που βλέπουμε. Μάλιστα, σε αυτό οφείλεται και η στενή γαλάζια ζώνη στην άκρη της επιβλητικής κόκκινης σκιάς πάνω στη Σελήνη, λίγο μετά το τέλος της φάσης της ολικότητας μιας ολικής (ή σχεδόν ολικής) έκλειψης Σελήνης.

 

 

Στα 58 km η ηφαιστειακή στήλη του Tonga!

Θα θυμάστε την εντυπωσιακή έκρηξη του ηφαιστείου κοντά στο νησί Hunga Tonga του Ειρηνικού στις 15/1. Το καινούριο, ακόμη πιο εντυπωσιακό, στοιχείο που έγινε γνωστό από δορυφορικές μετρήσεις των δορυφόρων GOES-17 (NOAA) και Himawari-8 (JAXA), είναι ότι η στήλη τέφρας έφτασε τελικά στη μεσόσφαιρα, σε μέγιστο ύψος 58 km! (Για σύγκριση η στήλη τέφρας από το Pinatubo, το 1991, είχε φτάσει στο, επίσης εντυπωσιακό, ύψος των 35-40 km).

 

Η προεξέχουσα κορυφή της στήλης αυτής, εξαχνώθηκε σχεδόν αμέσως λόγω των εξαιρετικά ξηρών συνθηκών στη μεσόσφαιρα. Ωστόσο, μια μεγάλη ποσότητα αερίων και τέφρας απλώθηκε στη στρατόσφαιρα σε ύψος ~30 km, καλύπτοντας μια έκταση 160.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Όταν το ηφαιστειακό υλικό φτάνει τόσο ψηλά στη στρατόσφαιρα, όπου οι άνεμοι δεν είναι τόσο ισχυροί, η τέφρα, το διοξείδιο του θείου (SO2), το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και οι υδρατμοί μπορούν να μεταφερθούν σε όλο τον πλανήτη, κάτι που συνέβη μέσα σε 2 βδομάδες, όπως διαπιστώθηκε από παρατηρήσεις των δορυφόρων CALIPSO και Suomi-NPP. 

 

Αυτά τα ηφαιστειακά προϊόντα θα μείνουν στη στρατόσφαιρα για πάνω από ένα χρόνο. Ωστόσο, επειδή η ποσότητα διοξειδίου του θείου (SO2) δεν ήταν αρκετή (0.5 Mt από το Tonga, 20 Mt από το Pinatubo, ενώ εκτιμάται ότι χρειάζονται τουλάχιστον 5 Mt για να υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις στο παγκόσμιο κλίμα), δεν αναμένεται να έχει κάποια σημαντική κλιματική συνέπεια τους επόμενους μήνες. 

 

Η έκρηξη του Hunga Tonga, είναι η ισχυρότερη που έχει καταγραφεί ως σήμερα, μετά την έκρηξη του Pinatubo (1991), ενώ ο οργανισμός CTBTO (The Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization), αναφέρει πως είναι ο ισχυρότερος επίγειος ήχος που έχει καταγράψει μέχρι σήμερα, από το 1996 που πραγματοποιεί μετρήσεις.

 

Ο συνδυασμός της ηφαιστειακής θερμότητας και της ποσότητας υγρασίας από τον ωκεανό (καθώς επρόκειτο για υποθαλάσσιο ηφαίστειο) έκανε αυτή την έκρηξη τόσο εντυπωσιακή. Ήταν σαν να τροφοδοτείς με υπερβολική θερμότητα μια μεγάλη ποσότητα νερού/υδρατμών, δηλαδή ό,τι συμβαίνει σε μια υπερκαταιγίδα, αλλά πολύ ισχυρότερο και ταχύτερα/εκρηκτικά εξελισσόμενο. Το ύψος της ηφαιστειακής στήλης του Tonga (58 km) είναι το μεγαλύτερο που έχει καταγραφεί από δορυφόρο και σχεδόν 3 φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο ύψος της ισχυρότερης καταιγίδας στον πλανήτη μας.

 

Τέλος, έχουμε γράψει πολλές φορές για τα NLCs (νυχτερινά φωτεινά νέφη, NοctiLucent Clouds). Μάλιστα πέρυσι, υπήρξε και καταγραφή τους από τη χώρα μας για 1η φορά. Λεπτομέρειες τόσο για αυτά όσο και για την ιστορική αυτή καταγραφή, μπορούν να βρεθούν εδώ: https://antisimvatikos.blogspot.com/2021/07/nlcs.html. Επειδή αυτά τα νέφη αποτελούνται από υδρατμούς προερχόμενους από χαμηλότερα ατμοσφαιρικά στρώματα ενδεχομένως με την ανυψωτική βοήθεια ατμοσφαιρικών κυμάτων βαρύτητας ή από αντιδράσεις υδροξυλίου με μεθάνιο, ενώ χρειάζονται και πυρήνες συμπύκνωσης όπως π.χ. σκόνη από μετέωρα ή από ηφαίστεια, θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε τις φετινές καταγραφές, καθώς θα πλησιάζουμε προς το θερινό ηλιοστάσιο, ιδιαίτερα μετά την έκρηξη του Tonga.

 

Περισσότερες πληροφορίες για το Hunga Tonga, συγκεντρωμένες σε ένα άρθρο: https://antisimvatikos.blogspot.com/2022/01/tonga.html

 

Πηγή βίντεο: https://eoimages.gsfc.nasa.gov/.../tonga_goeshmw_2022015.mp4

 

Οργανισμός CTBTO: https://twitter.com/CTBTO

 

Η υπερβολίδα του Chelyabinsk

Πριν από 9 χρόνια, στις 15.02.2013, το Chelyabinsk στη Ρωσία θα γίνει γνωστό σε όλο τον πλανήτη για την υπερβολίδα που πρωταγωνίστησε για λίγα δευτερόλεπτα στον ουρανό του. Υπερβολίδα ονομάζεται κάθε λαμπρό μετέωρο με φαινόμενο μέγεθος (προσωρινά) κάτω από -17. Το εκτιμώμενο φαινόμενο μέγεθος για τον μετεωρίτη του Chelyabinsk είναι γύρω στο -30 (δηλαδή πρόσκαιρα λαμπρότερο και από τον Ήλιο, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τις διάφορες καταγραφές).

 

Ο μετεωρίτης αυτός, ήταν ο μεγαλύτερος καταγεγραμμένος, μετά από αυτόν στην Tunguska το 1908. Αυτός του Chelyabinsk είχε διάμετρο ~20 m, και ισοδυναμούσε με μια βόμβα 0.5 Μt ΤΝΤ. Αυτός στην Tunguska, είχε διάμετρο ~60 m με ισοδύναμη ισχύ 12 Mt TNT. Από τον μετεωρίτη του Chelyabinsk καταγράφηκαν ζημιές σε 7200 κτήρια (περιλαμβάνονται και καταρρεύσεις τοίχων) και τραυματισμοί 1500 ανθρώπων (περιλαμβάνονται ακόμη και εγκαύματα από την υπεριώδη ακτινοβολία ή προσωρινή τύφλωση για όσους ήταν πολύ κοντά).

 

Περισσότερα για τους μετεωρίτες, τους αστεροειδείς, τις εντυπωσιακές καταγραφές από παλαιότερα συμβάντα και τις πιθανότητες για μελλοντικά, όπως και την άμυνα που έχει αλλά και αναπτύσσει η ανθρωπότητα απέναντι σε αυτά, στους τόμους ΙΙ και ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα», τους οποίους μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής, με ένα μήνυμα!

 

Δείτε το βίντεο εδώ: https://fb.watch/bjTEQIK21S/.

Καταγραφή βολίδων από μετεωρολογικούς δορυφόρους

Η βολίδα, όσο αφορά τα εισερχόμενα, στη γήινη ατμόσφαιρα, μετέωρα, αποτελεί είτε ένα πολύ λαμπρό μετέωρο (με φαινόμενο μέγεθος -14 και χαμηλότερο, δηλαδή πρόσκαιρα λαμπρότερο από την πανσέληνο) είτε μεγάλο μετέωρο που συνοδεύεται και από έκρηξη. Υπάρχουν περισσότεροι από ένας ορισμοί, όμως σίγουρα αναφερόμαστε σε κάτι ιδιαίτερα εντυπωσιακό ή/και μεγάλο, σε σχέση με τα συνήθη μετέωρα που παρατηρούμε να αφήνουν το ίχνος τους στον νυχτερινό ουρανό, ως αποτέλεσμα της τριβής με την πυκνή γήινη ατμόσφαιρα. 

 

Φυσικά, βολίδες εισέρχονται οποιαδήποτε στιγμή. Τα κύρια όργανα καταγραφής των βολίδων είναι επίγεια και καταγράφουν μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών. Ωστόσο, στη «μάχη» για την καταγραφή αυτή, μπήκαν και μετεωρολογικοί δορυφόροι όπως οι GOES-16 και GOES-17. Αυτοί οι δορυφόροι καταγράφουν λάμψεις από την ηλεκτρική δραστηριότητα στις καταιγίδες. Όμως, αποδείχθηκε ότι μπορούν καταγράφουν και λάμψεις από τις εκρήξεις των βολίδων, καθώς η ταχύτητα καταγραφής βίντεο των δορυφόρων αυτών, φτάνει τα 500 καρέ ανά δευτερόλεπτο. Μάλιστα, αναπτύχθηκε και ένας αλγόριθμος μηχανικής μάθησης (είδος «στενής» τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο έχουμε δει και σε άλλες αναρτήσεις μας), ώστε τα δεδομένα από τους δορυφόρους να αναλύονται, και να αναγνωρίζονται οι λάμψεις που προέρχονται από βολίδες.

 

Ως τώρα, από τον Ιούλιο του 2017 ως τον Ιανουάριο του 2022, έχουν καταγραφεί περισσότερες από 3000 βολίδες (βλέπε εικόνα όπου κάθε τελεία είναι και μια καταγραφή, με τις μπλε να είναι από τον GOES-16 και τις ροζ από τον GOES-17). Το ποσοστό επιτυχούς αυτόματης αναγνώρισης από τον αλγόριθμο, φτάνει στο 80% και χρειάζεται ανθρώπινη παρέμβαση για να απορριφθεί το 20% που αφορά false positives, ωστόσο ο στόχος είναι να φτάσει στο 100% και να μην χρειάζεται ανθρώπινη επιτήρηση.

 

Γράφημα: GOES — GLM

 

Δημοσιευμένη Έρευνα: https://www.sciencedirect.com/.../pii/S0019103521002451

 

 

Μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων σκόνης στην Αραβική θάλασσα και την Ινδία

Στις 22/1, ο δορυφόρος Suomi NPP της NASA, καταγράφει εντυπωσιακές ποσότητες σκόνης στην Αραβική θάλασσα. Η σκόνη βρέθηκε εκεί εξαιτίας του βόρειου-βορειοδυτικού ρεύματος που έπνεε από το Ομάν, το Πακιστάν και το Ιράν. Στη συνέχεια, οι δυτικοί άνεμοι στην Αραβική θάλασσα έστειλαν μεγάλο τμήμα της σκόνης στην Ινδία (δεξιά στην εικόνα). Η σκόνη παρέμεινε αρκετές μέρες εκεί, με αποτέλεσμα να υποβαθμιστεί περαιτέρω η ποιότητα του αέρα, ιδιαίτερα σε μεγάλες Ινδικές πόλεις όπως η Βομβάη και το Νέο Δελχί.

 

Το σύνηθες αυτήν την περίοδο, είναι το αντίστροφο. Δηλαδή οι άνεμοι να φυσούν από την Ινδία προς την Αραβική θάλασσα. Στην εικόνα, με λευκό χρώμα, φαίνονται και διάφορες ζώνες νεφών.

Φωτογραφία: Suomi NPP — VIIRS

 

 

Εντυπωσιακή πράσινη λάμψη στη νότια Αγγλία

Υπέροχη καταγραφή πράσινης λάμψης, κατά το ηλιοβασίλεμα στις 17/1, στο παραθαλάσσιο Selsey της νότιας Αγγλίας. Η πράσινη λάμψη είναι ένα σχετικά σπάνιο οπτικό ατμοσφαιρικό φαινόμενο, συνέπεια συνδυασμού δυο φυσικών φαινομένων:

 

α) της διάθλασης που υφίσταται το φως του ήλιου καθώς εισέρχεται στη γήινη ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα την ανάλυσή του στα διάφορα χρώματα (όπως κάνει ένα πρίσμα), με το μπλε να είναι ανεπαίσθητα υψηλότερα στον ορίζοντα από ότι το πράσινο και το κόκκινο, και…

 

β) της σκέδασης (διασκορπισμού) του φωτός εντός της ατμόσφαιρας, κάτι που οδηγεί στην μεγάλη εξασθένηση του μπλε/ιώδους (λόγω αυτού του διασκορπισμού ο ουρανός φαίνεται μπλε) και πολλές φορές και του πράσινου, με αποτέλεσμα ο παρατηρητής να βλέπει μόνο τον πορτοκαλο-κόκκινο ηλιακό δίσκο καθώς αυτός δύει. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως, όπως σε αυτήν της φωτογραφίας, το πράσινο μπορεί να «επιβιώσει» φτάνοντας στον παρατηρητή. 

 

Κατάλληλες μετεωρολογικές συνθήκες για να παρατηρήσει κάποιος κάτι τέτοιο, είναι εκείνες που ευνοούν το α και περιορίζουν το β. Αυτό σημαίνει ότι η καθαρή, ευσταθής, σχετικά ξηρή ατμόσφαιρα βοηθά, σε συνδυασμό με την ύπαρξη θερμοκρασιακής αναστροφής (στους πόλους συμβαίνει συχνά), ώστε να δημιουργηθεί ένα οπτικά αγώγιμο στρώμα, όπως λέγεται, εντός του οποίου θα πρέπει να βρίσκεται ο παρατηρητής. Σε θαλάσσιες περιοχές, ένα ευνοϊκό περιβάλλον, μετεωρολογικά, θα ήταν η διέλευση θερμότερων αερίων μαζών (π.χ. ενός θερμού μετώπου) ή υψηλών πιέσεων που βοηθούν στη δημιουργία ζώνης αναστροφής της θερμοκρασίας (δηλαδή διατήρηση των ψυχρότερων αερίων μαζών χαμηλά).

 

Πηγή: https://twitter.com/CoastalJJuk --- https://www.facebook.com/coastaljjuk/posts/340681341394308 --- https://coastaljj.co.uk/

 

Στον τόμο Ι του έργου μας "Τα φυσικά φαινόμενα", μπορείτε να μάθετε πολλά περισσότερα για κάθε οπτικό ατμοσφαιρικό φαινόμενο, με χάρτες, σχήματα, φωτογραφίες και αναλυτικές εξηγήσεις! Αποκτήστε τον από τη σελίδα μας, με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής! Ρωτήστε μας!

 

 

Πανδαισία οπτικών ατμοσφαιρικών φαινομένων στην Ανταρκτική

Τηλεσκόπιο Νοτίου Πόλου (χαμηλά στην εικόνα), Ανταρκτική, 15/1/2022. Μια πανδαισία ατμοσφαιρικών οπτικών φαινομένων, όπου φαίνονται και τα σπάνια παρήλια των 120 μοιρών (αν ήσασταν εκεί και κοιτούσατε προς τον Ήλιο, αυτά θα εμφανίζονταν πίσω από εσάς στον ουρανό, ενώ το περιζενιθιακό τόξο σχεδόν ακριβώς από πάνω σας, περικυκλώνοντας το ζενίθ σας).

 

Φωτογραφία με υπέρ-ευρυγώνιο (fisheye) φακό από τον Aman Chokshi (https://twitter.com/aman_chokshi) – Πηγή: https://twitter.com/SPTelescope

 

 

Σπάνιο εξαπλό αστρικό σύστημα ανακάλυψε το TESS

Την εύρεση ενός σπάνιου εξαπλού αστρικού συστήματος (βλέπε σχήμα) ανακοίνωσε η NASA στις 27/1, όπου και τα 6 άστρα συμμετέχουν σε εκλείψεις μεταξύ τους (ως προς εμάς). Η ανακάλυψη έγινε με τη βοήθεια του δορυφόρου TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) ο οποίος ανακαλύπτει εξωπλανήτες σε άλλα αστρικά συστήματα με τη μέθοδο της διέλευσης (δηλαδή με την ανίχνευση της πτώσης της φωτεινότητας που καταγράφεται από ένα άστρο, όταν κάνει διέλευση κάποιος εξωπλανήτης ή άλλο άστρο του εκεί συστήματος, από μπροστά του).

 

Το εξαπλό σύστημα (με κωδική ονομασία: TIC 168789840) αποτελείται από 3 ζευγάρια άστρων A, B και C, που περιφέρονται γύρω από το κέντρο μάζας τους. Τα άστρα στα ζεύγη A και C, ολοκληρώνουν μία περιφορά κάθε 1.5 (γήινη) μέρα περίπου, ενώ τα ζεύγη Α και C που είναι κοντά μεταξύ τους, ολοκληρώνουν μία περιφορά στην τροχιά γύρω από το κέντρο μάζας τους, κάθε 4 έτη. Στο ζευγάρι άστρων B, η περιφορά διαρκεί 8 μέρες περίπου, αλλά η ολοκλήρωση της μεγάλης ελλειπτικής τροχιάς του ζευγαριού Β διαρκεί περίπου 2000 έτη.

 

Το σύστημα βρίσκεται στον αστερισμό του Ηριδανού, περίπου 1900 έτη φωτός από εμάς. Και στα 3 ζευγάρια άστρων, υπάρχει ένα ελαφρώς μεγαλύτερο άστρο, σε σχέση με τον Ήλιο, αλλά με παρόμοια θερμοκρασία με αυτόν και ένα μικρότερο, περίπου το μισό από τον Ήλιο και με θερμοκρασία γύρω στο 1/3 αυτής του άστρου μας.

 

Το TESS παρακολουθεί περίπου 80 εκατομμύρια άστρα, παρακολουθώντας για βυθίσεις στη φωτεινότητά τους λόγω εκλείψεων από άλλα άστρα ή εξωπλανήτες. Στα 450000 αστρικά συστήματα που είναι υποψήφια, έχουν βρεθεί τουλάχιστον 100, στα οποία υπάρχουν 3 ή περισσότερα άστρα, μαζί με το 6πλό σύστημα που εξετάζεται εδώ.

 

Έρευνα, προς δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό “The Astronomical Journal”: https://arxiv.org/pdf/2101.03433.pdf

 

 

Μαγνητισμένα νημάτια γύρω από το κέντρο του Γαλαξία μας

Στις 26/1, μια νέα εικόνα του κέντρου του Γαλαξία μας, στο φάσμα των ραδιοκυμάτων, ήρθε στη δημοσιότητα. Για την εικόνα αυτή, χρειάστηκαν 3 χρόνια έρευνας από το SARAO (South African Radio Astronomy Observatory), χρησιμοποιώντας για 200 ώρες παρατηρήσεων, το ραδιοτηλεσκόπιο MeerKAT, το οποίο λειτουργεί σε μήκη κύματος 3-30 cm. Η έρευνα έχει γίνει αποδεκτή για δημοσίευση από το επιστημονικό περιοδικό “The Astrophysical Journal Letters”.

 

Το εντυπωσιακό σε αυτήν την εικόνα, ραδιοκυμάτων, από το κέντρο του Γαλαξία, ο οποίος απέχει περίπου 25000 έτη φωτός από εμάς, είναι τα κατακόρυφα νημάτια που εμφανίζονται γύρω του. Τα μεγαλύτερα εξ’αυτών εκτείνονται σε μήκος 150 ετών φωτός. Ο κύριος ερευνητής της παρούσας έρευνας, Farhad Yusef-Zadeh, τα είχε ανακαλύψει στις αρχές της δεκαετίας του 80. Με τη σημερινή έρευνα όμως, έχουμε σαφώς καλύτερη εικόνα για αυτά και γνωρίζουμε ότι είναι πολλά περισσότερα από όσα είχαν βρεθεί αρχικά.

 

Τα νημάτια αυτά, αν και δεν γνωρίζουμε ακόμη τι ακριβώς είναι, πιθανολογείται ότι αντιπροσωπεύουν περιοχές όπου, ηλεκτρόνια κοσμικής ακτινοβολίας, επιταχύνονται γύρω από μαγνητικές δυναμικές γραμμές ενός πολύ ισχυρού μαγνητικού πεδίου, μέχρι να φτάσουν σε ταχύτητες κοντά σε εκείνη του φωτός. Επίσης, πιθανολογείται ότι αυτά έχουν περισσότερο σχέση με την υπερμαζική μελανή οπή στο κέντρο του Γαλαξία μας, παρά με υπερκαινοφανείς στη γύρω περιοχή. 

 

Πέρα από το γεγονός ότι είναι μαγνητισμένα και το μαγνητικό πεδίο σε αυτά είναι υψηλότερο από ότι στον περιβάλλοντα χώρο, είναι και συμμετρικά τοποθετημένα. Εμφανίζονται κατά ομάδες και στις ομάδες αυτές φαίνεται να ισαπέχουν μεταξύ τους (με απόσταση της τάξης της 1 ΑU = 1 Astronomical Unit = 150 εκ. km = η μέση απόσταση Γης – Ήλιου που χρησιμοποιείται ως μέτρο σύγκρισης αστρονομικών αποστάσεων, εκτός από το έτος φωτός). «Μοιάζουν τοποθετημένα σαν τους ηλιακούς μαγνητικούς βρόγχους», λέει ο επικεφαλής της έρευνας.

 

Έρευνα προς δημοσίευση: https://arxiv.org/pdf/2201.10552.pdf

 

Εικόνες από την παραπάνω έρευνα. Στη μία βλέπουμε τις τιμές για το μαγνητικό πεδίο (και το γεγονός ότι στα κατακόρυφα νημάτια το πεδίο είναι ενισχυμένο). Στην άλλη απεικονίζεται ο φασματικός δείκτης (spectral index), από τις αρνητικές τιμές του οποίου, αποκαλύπτεται ότι στα νημάτια εκπέμπεται ακτινοβολία συγχρότρου, η οποία προκαλείται από σχετικιστικά (με ταχύτητες συγκρίσιμες με εκείνη του φωτός) κινούμενα ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια (π.χ. ηλεκτρόνια) σε μαγνητικό πεδίο. Στο σημείο (0,0) των αξόνων, βρίσκεται το κέντρο του Γαλαξία μας, το οποίο φιλοξενεί και την υπερμαζική μελανή οπή.

 

Ανακοίνωση από το Northwestern University: https://news.northwestern.edu/.../nearly-1000-mysterious.../

 

Εικόνα σε μεγαλύτερη ανάλυση: https://apod.nasa.gov/apod/ap220202.html

 

Αρχική έρευνα, 1984: https://www.nature.com/articles/310557a0