Μέχρι τον Σεπτέμβριο, είναι αρκετά πιθανό να γίνουμε μάρτυρες ενός αστρονομικού θεάματος που μπορεί κάποιος, στατιστικά, να παρατηρήσει από τη Γη μια φορά στη ζωή του με γυμνό μάτι. Πρόκειται για έκρηξη καινοφανή αστέρα (nova) που αναμένεται να συμβεί στο διπλό σύστημα αστέρων T Coronae Borealis, περίπου 3000 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Το φαινόμενο μέγεθός του αναμένεται να φτάσει στο +2, δηλαδή να είναι ορατό με γυμνό μάτι όπως ο πολικός αστέρας, για ελάχιστες ημέρες.
Ο καινοφανής (nova) δεν είναι το ίδιο με τον υπερκαινοφανή αστέρα (supernova). Ο τελευταίος αποτελεί τον εκρηκτικό «θάνατο» ενός μαζικού άστρου (με μάζα τουλάχιστον 8 φορές αυτής του Ήλιου). Η nova συμβαίνει σε συστήματα διπλών αστέρων όπου το ένα είναι «λευκός νάνος» (υπόλειμμα αστεριού συγκρίσιμου με τον Ήλιο, αφού έχει καταναλώσει τα «πυρηνικά καύσιμά» του) και απορροφά ύλη από τον συνοδό αστέρα του που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ένας «ερυθρός γίγαντας». Η ύλη (κυρίως υδρογόνο και ήλιο) που συσσωρεύεται στο εξωτερικό περίβλημα του λευκού νάνου, θερμαίνεται μέχρι του βαθμού που εκκινεί σύντηξη του υδρογόνου και αυτή απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες ενέργειας ταχύτατα, εκτινάσσοντας αυτό το υλικό μακριά. Σε αυτή τη διαδικασία οφείλεται η πρόσκαιρη και μεγάλη αύξηση της φωτεινότητας.
Πώς γνωρίζουμε ότι πρόκειται να συμβεί η έκρηξη καινοφανούς στο συγκεκριμένο σύστημα; Διότι στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει παρατηρηθεί περιοδικότητα περίπου 80 ετών. Η πρώτη φορά που παρατηρήθηκε έκρηξη nova σε αυτό το σύστημα ήταν το 1217 ενώ η τελευταία το 1946. Επίσης, περίπου ένα έτος πριν την έκρηξη παρουσιάζεται μία πτώση στη φωτεινότητά του και αυτή όντως παρατηρείται από τον Μάρτιο του 2023. Αν και απόλυτη βεβαιότητα δεν υπάρχει ποτέ για αυτά τα φαινόμενα, ωστόσο αν το μοτίβο εξακολουθήσει, τότε είναι αρκετά πιθανό να δούμε αυτό το φαινόμενο. Ο περιοδικός καινοφανής, όπως αυτός, μπορεί να συμβαίνει για δεκάδες χιλιάδες χρόνια.
Πώς θα την βρω στον ουρανό; Υπάρχουν πολλοί χάρτες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο (και στο σύνδεσμο της NASA παρακάτω). Ο αστερισμός που αναμένεται η nova βρίσκεται αρκετά δεξιά (δυτικά) από τον Γαλαξία μας στον καλοκαιρινό νυχτερινό ουρανό. Επειδή είναι ευκολότερο όμως να την ιχνηλατήσετε από γνώριμες φωτογραφίες, παραθέτουμε έναν χάρτη (η nova σημειώνεται με πράσινη τελεία TCrB) και δίπλα, μια νυχτερινή φωτογραφία όπου σημειώνεται η αναμενόμενη θέση της βήμα βήμα με βέλη, ξεκινώντας από τον Altair που είναι ένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικό και λαμπρό άστρο στον νυχτερινό ουρανό. Εναλλακτικά μπορείτε να την βρείτε ξεκινώντας και από τον Vega (εκτός κάδρου στη φωτογραφία, για αυτό χρησιμοποιήθηκε ο Altair). Επίσης μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και κάποια app για τον νυχτερινό ουρανό για να εξοικειωθείτε με τους αστερισμούς ή να τραβήξετε φωτογραφίες μακράς έκθεσης στη συγκεκριμένη περιοχή του ουρανού ώστε να είστε έτοιμοι, μόλις ανακοινωθεί το συμβάν.
Ανακοίνωση NASA: https://www.nasa.gov/.../nasa-global-astronomers-await.../
Χάρτης αριστερά: Alison Klesman (TheSkyX) – Βρέθηκε εδώ, όπου μπορείτε να βρείτε και άλλους χάρτες και πληροφορίες: https://www.astronomy.com/.../how-to-see-t-coronae.../
Φωτογραφία δεξιά (νυχτερινός ουρανός στην Ελλάδα το καλοκαίρι): https://doudoulakis.blogspot.com/
Περισσότερα για την αστρονομία και την αστροφυσική όπως και για τους εξωπλανήτες αλλά και την εξερεύνηση του διαστήματος, θα βρείτε στους τόμους ΙΙ και ΙΙΙ του έργου «Τα φυσικά φαινόμενα» (εκδόσεις «Οσελότος»), τους οποίους μπορείτε να αποκτήσετε από τη σελίδα μας με έκπτωση και μηδενικά έξοδα αποστολής με ένα μήνυμα! Ρωτήστε μας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου